Archiwum

  • Archiwum - 1(12)/2018

    JĘZYKOZNAWSTWO 1(12)/2018
    https://doi.org/10.25312/2391-5137.12/2018

    Spis treści - streszczenia - artykuły

    Wprowadzenie
    ,
    Harry Walter
    Slavonic substandard research

    Tytuł: Badania substandardu w językach słowiańskich

    Dla współczesnych języków słowiańskich charakterystyczny jest rosnący wpływ nietypowych elementów językowych. Sprowadza to niską jakość i eksplorację do centrum uwagi. W epoce socjalizmu nieprzestrzeganie norm językowych było postrzegane jako zjawisko bardzo negatywne, coś, co niszczy kulturę językową i ogranicza zdolności mentalne jej mówców. Jest to również powód dla niewystarczających badań i tabu w przypadku niskiej jakości odmian językowych w języku słowiańskim. Ta sytuacja uległa całkowitej zmianie począwszy od lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Niniejszy artykuł zawiera informacje o najnowszych osiągnięciach w zakresie badań niestandardowych odmianek języków w Slavii.

    Słowa kluczowe: języki słowiańskie, zmiany leksykalne, niestandardowe, substandardowe, socjolekt, żargon korporacyjny, językowe parametry opisu, języki wschodniosłowiańskie, zachodnie i południowe, konceptualne uniwersalia leksyki i frazeologii, słowniki nienormatywne

    Pobierz: 
    ,
    Valery Mokienko

    Valery Mokienko https://orcid.org/0000-0002-0264-0576

    Petersburski Uniwersytet Państwowy

     
    Русские библеизмы в европейском контекстe

    Rosyjskie biblizmy w europejskim kontekście

    W artykule pokazany jest wpływ Biblii na kształtowanie się rosyjskiego języka literackiego. Proces ten łączy język rosyjski z językami literackimi wielu narodów pozostających pod wpływem kultury chrześcijańskiej. Omówione zostały biblizmy różnego typu, posiadające odpowiedniki w innych językach europejskich, w tym także słowiańskich. Mimo wspólności źródłowej biblizmów w językach będących pod wpływem kultury chrześcijańskiej język rosyjski wykazuje znaczne różnice w strukturze tych jednostek zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Specyficzność adaptacji biblizmów w języku rosyjskim przejawia się w połączeniu pierwiastka książkowo-cerkiewnego i potocznego (głównie jako produktu kalk z języków europejskich), który znacznie wzbogacił zasób biblizmów rosyjskich. W artykule analizowane są przykłady ilustrujące europejskie tło przyswojenia i aktywizacji biblizmów w rosyjskim języku literackim. Ukazane są przykłady opisu  leksykograficznego analizowanych jednostek. 

    Słowa kluczowe: Biblia, biblizmy, adaptacja biblizmów, kultura chrześcijańska, język cerkiewno-słowiański, język literacki, opis leksykograficzny

    Pobierz: 
    ,
    Andrey Zainouldinov, Dorota Szmidt

    Andrei Zainouldinov https://orcid.org/0000-0003-2245-5156

    Dorota T. Szmidt https://orcid.org/0000-0002-8150-976X

    Universitat de Barcelona

    Les étiquettes lexicographiques de la valorisation émotionnelle dans la phraséologie russe et polonaise

    Tytuł: Kwalifikatory leksykograficzne wartościowania emocjonalnego w rosyjskiej i polskiej frazeologii

    Artykuł ten odnosi siȩ do znaczenia w jego aspekcie pragmatycznym.  Analiza przeprowadzona została na podstawie  frazeologii rosyjskiej i polskiej zawierającej waloryzacjȩ emocjonalną ujemną i dodatnią. Praca ta może być pomocna w rozwiązywaniu problemów związanych z etykietami leksykograficznymi proponując nowy system etykiet ekspresywnych. Autorzy uważają, że waloryzacja emocjonalna może być zdefiniowana w terminach cech wzglȩdnie obiektywnych. Niniejszy artykuł proponuje również nowy typ klasyfikacji jednostek frazeologicznych mający za podstawȩ GLT (grupy leksykalno-tematyczne).

    Słowa kluczowe: semantyka, pragmatyka, waloryzacja emocjonalna, frazeologia rosyjska i polska, leksykografia.

    ,
    Joanna Satoła-Staśkowiak

    Joanna Satoła-Staśkowiak https://orcid.org/0000-0002-8821-2379

    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

    O imionach i współczesnych nazwach zawodów w perspektywie płci – poglądowy szkic konfrontatywny

    Przedmiotem rozważań w niniejszym artykule uczyniono imiona i nazwy zawodów, a dokładnie proces i jego odbiór w związku z tworzeniem żeńskich imion i nazw zawodów od nazw męskich, często od dawna już istniejących. Przyglądanie się współczesnym tendencjom poprowadzi do różnych wniosków, które niewątpliwie mają związek z obecnym postrzeganiem przez użytkowników języka naturalnego, rzeczywistości, hierarchii ważności współczesnego człowieka czy obecnych relacji społecznych, które tworzą ludzie. I to ludzie (zwykli użytkownicy języka, nie specjaliści), co pokazuje praktyka, decydują o ostatecznym kształcie komunikacji językowej. Dotyczy to także relacji między płciami, ich sposobu rozumowania, komunikowania się, przypisywania sobie wzajemnie cech i roli w społeczeństwie.

    Słowa kluczowe: maskulinizacja, język polski i język bułgarski, asymetria językowa, językoznawstwo konfrontatywne

    ,
    Natalia Didenko

    Natalya Didenko https://orcid.org/0000-0003-3610-0866

    Uniwersytet Wrocławski

     
    Потенциальные слова со значением лица в казахстанской прессе (особенности окказионального и неологического слова)

    Tytuł: Wyrazy potencjalne oznaczające osobę w prasie kazachstańskiej (okazjonalizmy vs. neologizmy)

    Niniejszy artykuł poświęcony jest analizie wyselekcjonowanych wyrazów potencjalnych oznaczających osobę z prasy kazachstańskiej w latach 2008 – 2011. Na podstawie kryteriów odróżniających leksykę okazjonalną od neologizmów wysunięto wnioski o rozwoju wybranych słów. Zaobserwowano odmienne tendencje w grupach wyrazów mających różne pochodzenie. Większą tendencję do przyswojenia przez język mają wyrazy utworzone na podstawie rdzeni kazachskich oraz obcych, stają się one neologizmami przechodząc do uzusu językowego. Natomiast wyrazy stworzone na podstawie rdzeni rosyjskich najczęściej pozostają w strefie leksyki okazjonalnej.

    Słowa kluczowe: neologizm, okazjonalizm, wyraz potencjalny

    Pobierz: 
    ,
    Maria Zając

    Maria Zając https://orcid.org/0000-0003-2097-2221

    Uniwersytet Śląski w Katowicach

    Relacje nadawczo-odbiorcze w dawnych językoznawczych tekstach naukowych

    Niniejszy artykuł stanowi próbę charakterystyki eksplicytnych wykładników relacji nadawczo-odbiorczych w dawnych językoznawczych tekstach naukowych (z przełomu XIX i XX w.) i wskazania ich funkcji w analizowanych tekstach. Materiał badawczy stanowią cztery dawne publikacje naukowe (Antoniego Kaliny, Jana Łosia, Aleksandra Brücknera i Zenona Klemensiewicza). Opisano specyfikę procesu komunikacji naukowej (z uwzględnieniem wszystkich komponentów aktu komunikacji), zastosowano metodę próbki 100-wyrazowej (analizy wszystkich predykatów występujących we fragmencie w środkowej partii tekstu) i na tej podstawie skonstruowano wnioski dotyczące częstotliwości ich występowania w dawnych tekstach.

    Słowa kluczowe: nauka, styl naukowy, cechy stylowe, językoznawstwo, relacje nadawczo-odbiorcze

    Pobierz: 
    ,
    Irina Kuznetsova

    Irina Kuznetsova https://orcid.org/0000-0003-2038-5879

    I. Yakovlev Chuvash State Pedagogical University, Cheboksary (Russia)

     
    Устойчивые сравнения о сходстве и различии реалий

    Tytuł: Trwałe wyrażenia porównawcze o podobieństwie i odmienności realiów

    W artykule na materiale kilku języków, o odmiennym pochodzeniu i strukturze, rozpatrywana jest obrazowość frazeologicznych związków porównawczych ze znaczeniem „bardzo podobne” i „całkowicie odmienne”. Analiza została dokonana z pozycji modelowania strukturalno-semantycznego, pozwalającego wyjawić uniwersalność lub specyfikę narodową obrazu porównania.

    Słowa kluczowe: trwałe wyrażenia porównawcze, modelowanie strukturalno-semantyczne, semantyka, podobieństwo, odmienność, motywacja

    ,
    Alexandr Savchenko, Mikhail Khmelevskiy

    Alexandr Savchenko https://orcid.org/0000-0002-4337-9925

    Uniwersytet Państwowy Chengchi (Tajwan)

    Mikhail Khmelevskiy https://orcid.org/0000-0002-1980-5453

    Petersburski Uniwersytet Państwowy (Rosja)

     
    «Культура пития» и её отражение в украинском языке: лексике, фразеологии и паремиологии

    Tytuł: « Kultura picia » i jej odzwierciedlenie w języku ukraińskim: w leksyce, frazeologii i paremiologii

    Alkohol i napoje alkoholowe od dawna stały się nieodłączna częścią kultury słowiańskiej. Nazwy niektórych tradycyjnych napoi alkoholowych często stają się swoistym symbolem określonego narodu, podstawą stereotypowych wyobrażeń o nim. Jednostki leksykalne (poszczególne wyrazy i połączenia wyrazowe, frazeologizmy, przysłowia i porzekadła) tworzące kategorię pojęciową „Kultura picia” występują na wszystkich funkcjonalno-stylistycznych poziomach języka.

    W artykule analizowany jest «portret alkoholowy» Ukraińców. Szczególną uwagę poświęcono konceptualnemu dla kultury ukraińskiej pojęciu горілкa (горилка, горелка). Oddzielnie rozpatrywana jest nominacja napojów alkoholowych w języku ukraińskim: w języku potocznym, slangu, dialektach oraz we frazeologii. 

    Słowa kluczowe: komunikacja międzykulturowa, lingwokulturologia, frazeologia ukraińska, frazeologizmy, przysłowia, porzekadła, stereotypy narodowe.

    ,
    Anastasia Bezuglaya

    Anastasia Bezuglaya https://orcid.org/0000-0003-3656-2374

    Uniwersytet Wrocławski

     
    Языковое сознание русского народа на примере фразеологизмов с компонентами ‘жизнь’ и ‘жить’: идеографический анализ

    Tytuł: Świadomość językowa Rosjan na przykładzie frazeologizmów z komponentami ‘жизнь’ i ‘жить’: analiza ideograficzna

    Dla kultury i mentalności każdego narodu temat życia i śmierci jest jednym z najważniejszych. Celem niniejszego artykułu jest rekonstrukcja oraz przedstawienie fragmentu językowego obrazu świata Rosjan na przykładzie frazeologizmów z komponentami ‘жизнь’ / ‘życie’ i ‘жить’ / ‘żyć’. W trakcie analizy materiału zostały wyróżnione grupy frazeosemantyczne, które reprezentują świadomość językową nosicieli języka rosyjskiego oraz odzwierciadlają aksjosferę lingwokultury rosyjskiej. Przedmiotem badania są jednostki frazeologiczne wyekscerpowane z 15 źródeł leksykograficznych. Przedstawiony w artykule korpus frazeologizmów zawiera 136 jednostek.

    Słowa kluczowe: frazeologia, frazeologiczny obraz świata, rosyjski językowy obraz świata, komponent ‘жизнь’, grupy frazeosemantyczne, kulturowo markowane jednostki językowe

    ,
    Lai Yen-Chun

    Lai Yen-Chun https://orcid.org/0000-0002-6197-3952

    Department of Slavic Languages, National Chengchi University (NCCU), Taiwan

     
    Концепт «женщина» в зеркале русской фразеологии и паремиологии: ценности и антиценности

    Tytuł: Koncept „kobieta” w rosyjskiej frazeologii i paremiologii: wartości i antywartości

    Frazeologizmy, przysłowia i porzekadła zajmują ważne miejsce w dziedzictwie kulturowym oraz w języku każdego narodu. Jednostki frazeologiczne paremiologiczne (JF, JP) – to wynik długotrwałego nagromadzenia i przemyśleń filozoficznych na płaszczyźnie językowej kultury narodowej, tradycji folklorystycznych, doświadczenia życiowego użytkowników określonego języka oraz kultury. Odzwierciedlają się w nich rozmaite wyobrażenia narodu (bytowe, filozoficzne, historyczne itp.). Jednocześnie frazeologia reprezentuje sobą dość skomplikowaną warstwę językową, trudną do zrozumienia i przyswojenia przez cudzoziemca, szczególnie gdy nie jest on wystarczająco obeznany z historycznym, kulturologicznym, pozalingwistycznym tłem danej nacji.
    Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie jakie obrazy kulturowe leżą u podstaw konceptu „kobieta/baba” na przykładzie rosyjskich frazeologizmów, przysłów oraz porzekadeł związanych z różnymi obrazami kobiet, a także jakie stereotypy i obrazy zazwyczaj przypisywane są kobietom w tradycyjnym społeczeństwie rosyjskim, typowe dla świadomości rosyjskiej, jakie cechy pozytywne uważane są za wartościowe i niezbędne dla kobiet.
    Słowa kluczowe: frazeologia, paremiologia, koncept, kobieta we frazeologii, wartości humanistyczne, stereotyp percepcji

    Pobierz: 
    ,
    Julia Klyus

    Julia Klyus https://orcid.org/0000-0002-9257-0937

    Uniwersytet Wrocławski

     
    Inwektywy związane z nazwami części ciała we frazeologii polskiej i rosyjskiej Analiza leksykalno-semantyczna

    Niniejszy artykuł stanowi analizę inwektyw we frazeologii polskiej i rosyjskiej z komponentem somatycznym. Zawiera opis pojęcia inwektywy oraz funkcji, jakie pełni ona w komunikacji. Rozpatrywane są w nim frazeologizmy o wydźwięku inwektywnym zawierające nazwy części ciała, bądź odwołujące się do nich znaczeniowo. Do analizy zastosowano metodę pól semantycznych. Wydzielono 15 subkategorii porównawczych stanowiących swoiste, inwektywne  pola semantyczne określonych części ciała. Wyróżniono 52 zasadnicze znaczenia zwane dalej cechami, które są konotowane przez znaczenie badanych frazeologizmów. Cechy te tworzą swoiste mikropola semantyczne. Analiza ukazuje podobieństwa i różnice w badanym obszarze polskiego i rosyjskiego językowego obrazu świata.

    Słowa kluczowe: inwektywa, związki frazeologiczne, komponenty somatyczne, językowy obraz świata, pola semantyczne

    Pobierz: 
    ,
    Leonid Moskovkin, Krzysztof Kusal

    Leonid Moskovkin

    Petersburski Uniwersytet Państwowy

    Krzysztof Kusal https://orcid.org/0000-0003-0409-5396

    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

     
    Учебники русского языка для иностранцев xviii века Как объект научных исследований

    Tytuł: Podręczniki języka rosyjskiego XVIII wieku dla cudzoziemców jako obiekt badań naukowych
    Artykuł podejmuje próbę analizy podręczników języka rosyjskiego dla cudzoziemców w aspekcie pedagogicznym, kulturoznawczym, lingwistycznym oraz bibliologicznym. Przytaczane są przykłady podręczników XVIII wieku; wyprowadzony jest wniosek o konieczności kompleksowego podejścia do badań nad podręcznikami. 

    Słowa kluczowe: metodologia badań naukowych, próby analizy słownikowej, podręczniki języka rosyjskiego XVIII wieku, podejście pedagogiczne, podejście kulturoznawcze, podejście językoznawcze, podejście bibliologiczne

    ,
    Magdalena Białek

    Magdalena Białek https://orcid.org/0000-0001-6840-5352

    Uniwersytet Wrocławski

     
    Rozgrzewka językowa na lekcji języka obcego a dydaktyka konstruktywistyczna – kilka uwag

    W niniejszym artykule podjęta została próba zdefiniowania roli i funkcji sensybilizacji zwanej również „rozgrzewką językową” na lekcji języka obcego. Posługując się argumentacją osadzoną w paradygmacie konstruktywistycznym wykazano, iż rozgrzewka językowa jest niezbędnym elementem skutecznego procesu dydaktycznego, pełniąc przede wszystkim funkcję motywującą  i autonomizującą. W artykule wyeksponowano przede wszystkim rolę, jaką pełni rozgrzewka w aktywizowaniu wiedzy uprzedniej ucznia i zaakcentowano jej znaczenie dla możliwości wsparcia procesów ”góra  - dół” w przebiegu lekcji. Rozgrzewce przypisano również funkcję uaktywniania idei zakotwiczających odwołując się do teorii schematów antycypacyjnych Ausubela i jego koncepcji uczenia się ze zrozumieniem. Ponadto opisano, jak interpretowana jest rozgrzewka językowa w programach nauczania języka niemieckiego oraz przedstawiono krótko punkt widzenia autorki na kwestię sensybilizacji w procesie edukacji obcojęzycznej.

    Słowa kluczowe: rozgrzewka, sensybilizacja, schematy antycypacyjne

    Pobierz: 
    ,
    Jakub Walczak

    Jakub Walczak https://orcid.org/0000-0002-4714-1762

    Uniwersytet Wrocławski

     
    O autonomizowaniu aspektów w praktycznej nauce języka. Jak niwelować podziały, by uczyć skuteczniej?

    Artykuł jest głosem w dyskusji na temat koncepcji zajęć praktycznych z języka obcego. Naczelną regułą przyświecającą nauczaniu języków obcych powinno być działanie ukierunkowane w stronę nadrzędnego celu kształcenia językowego – wypracowania u uczących się zdolności porozumiewania się, czyli umiejętności podjęcia działań językowych, adekwatnych do danej sytuacji, akceptowalnych w danej kulturze. Lektorzy nie powinni bowiem ograniczać się w swoich wysiłkach dydaktycznych jedynie do przekazania wiedzy o podsystemach języka, ponieważ ta wiedza nie gwarantuje rozwoju umiejętności i nawyków posługiwania się zapamiętanym materiałem, a więc skutecznej komunikacji. Pułapką przyjętego systemu może okazać się sytuacja, w której poszczególni wykładowcy, ograniczając się jedynie do swojego aspektu, będą mieli poczucie zwolnienia z obowiązku czuwania nad efektem końcowym. Zatem przekonanie, że należyte wykonanie pracy ze swojego zakresu (leksyka, gramatyka lub fonetyka) gwarantuje sukces dydaktyczny, jest w przekonaniu autora niniejszego artykułu zgubne i błędne. Może ono dać, przy pozornie prawidłowej realizacji programu nauczania, rezultaty niewspółmiernie nikłe do wkładu pracy nauczyciela i studenta. Należy zatem zastanowić się nad pewnymi naczelnymi zasadami i rozwiązaniami, które pozwolą w sposób efektywny osiągnąć cel, jakim jest doskonalenie i integracja poszczególnych aspektów, a co za tym idzie – skuteczna dydaktyka, czemu poświęca się niniejszy artykuł.

    Słowa kluczowe: glottodydaktyka, kompetencje komunikatywne, proces edukacyjny, nauczyciel

    Pobierz: 
    ,
    Mateusz Szurek

    Mateusz Szurek https://orcid.org/0000-0001-5513-2789

    Uniwersytet Łódzki

     
    Wady wymowy a nauka języka obcego. Praktyczne wskazówki dla nauczycieli z perspektywy logopedy.

    Wady wymowy niejednokrotnie mają wpływ na funkcjonowanie ucznia w szkole. Często mogą spowodować wystąpienie trudności i niechęć do wypowiadania się przez uczniów w obcym języku podczas zajęć. W konsekwencji przyczynia się to do obniżenia motywacji do nauki języka obcego. Spektrum spotykanych nieprawidłowości artykulacyjnych jest bardzo szerokie. Wśród najczęściej występujących wymienia się m.in.: sygmatyzm, rotacyzm, mowę bezdźwięczną, nosowanie itp. Celem artykułu jest zwiększenie świadomości wśród nauczycieli języka obcego dotyczącej możliwości występowania u uczniów problemów artykulacyjnych, które przyczyniają się do wadliwej wymowy zarówno w języku ojczystym, jak i obcym. Dzięki dostrzeżeniu problemów logopedycznych u ucznia, pedagog może stworzyć mu właściwe warunki do nauki języka i oceniać go, uwzględniając jego możliwości w zakresie wymowy. Zwrócenie uwagi na ten problem jest ważne z punktu widzenia dalszej organizacji właściwego procesu edukacyjnego ucznia.

    Słowa kluczowe: wada wymowy, język obcy, nauczyciel języka obcego

    Pobierz: 
    ,
    Joanna Bożeńska

    Joanna Bożeńska https://orcid.org/0000-0003-3473-6254

    Uniwersytet Warszawski

     
    Ręka w rękę, ramię w ramię, a może pierś w pierś czy łeb w łeb – wielość artykulatorów w komunikacie migowym Wprowadzenie do dokumentacji języków migowych w krajach bałtyckich

    Tytuł: Ręka w rękę, ramię w ramię, a może pierś w pierś czy łeb w łeb – wielość artykulatorów w komunikacie migowym. Wprowadzenie do dokumentacji języków migowych w krajach bałtyckich.

    Znak w komunikacie migowym zbudowany jest z wielu elementów – oprócz dłoni czy przedramion w jego produkcji uczestniczy także klatka piersiowa, głowa, ramiona, twarz, usta, czoło, a nawet nos. Niniejszy artykuł podejmuje próbę przyjrzenia się zagadnieniu niemanualności analizowanej w ramach projektu dokumentacji języków migowych w krajach bałtyckich. Materiał badawczy zgromadzony został w wyniku sesji nagraniowych przeprowadzonych w Wilnie oraz w Rydze z udziałem dorosłych natywnych użytkowników litewskiego i łotewskiego języka migowego. Przedmiotem obserwacji była reprezentacja niemanualna komunikacji migających, celem zaś uchwycenie podobieństw strukturalnych w procesie tworzenia wypowiedzi na podstawie prezentowanego materiału elicytacyjnego w postaci krótkich historyjek obrazkowych. W końcowej części artykułu podkreślone zostało także znaczenie tego typu dokumentacji w utrwalaniu kultury użytkowników opisywanych języków.

    Słowa kluczowe: niemanualność, litewski język migowy, łotewski język migowy

    Pobierz: 
    ,
    Iwona Gryz

    Iwona Gryz https://orcid.org/0000-0002-9464-9091

    Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu

    Międzynarodowa innowacja pedagogiczna „Let’s chat via Snail Mail” przykładem rozwijania umiejętności produktywnej pisania na zajęciach języka angielskiego II etapu edukacyjnego w szkole podstawowej

    We wstępie artykułu autorka przybliża definicję innowacji pedagogicznej w odniesieniu

    do płaszczyzny szkolnej. Następnie, omawia główne zadania szkoły (w nawiązaniu do nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych z 14.02.2017r.) oraz wybrane elementy z podstawy programowej języka obcego nowożytnego II etapu edukacyjnego, ze szczególnym zwróceniem uwagi na rozwijanie umiejętności produktywnej pisania oraz kompetencji społecznych. Na koniec opisuje przykład pedagogicznej innowacji językowej o zakresie międzynarodowym „Let’s chat via Snail Mail”, wdrażanej w szkole podstawowej województwa mazowieckiego w klasach IV – VII w roku szkolnym 2017/ 2018.

    Słowa kluczowe: innowacja pedagogiczna, podstawa programowa, II etap edukacyjny szkoły podstawowej (klasy IV – VIII), sprawność produktywna: pisanie, egzamin z języka obcego nowożytnego po klasie ósmej szkoły podstawowej.

    Pobierz: 

    Table of contents - abstracts - articles

    Harry Walter
    Research on non-standard language elements in Slavonic languages

    A characteristic of contemporary Slavonic languages is the increasing influence of non-standard language elements. This brings the issue of the ‘substandard’ and its exploration back to the centre of attention. During the socialist era, the ‘substandard’ was seen as a very negative phenomenon and as something that corrupts language culture and restricts the mental faculties of its speakers. As a result, there was insufficient research on ‘substandard’ Slavonic language varieties during the socialist period. This situation has changed completely with the transforming world since the 1990s. The present article contains information about the latest developments in research on non-standard language elements in Slavonic languages.

    Keywords:  Slavonic languages, lexical changes, non-standard, substandard, sociolect, corporate jargon, linguistic parameters of description, East, West and South Slavonic languages, conceptual universals of lexis and phraseology, dictionaries of substandard varieties

    ,
    Valery Mokienko
    Russian biblical terms in the European context

    The article demonstrates the influence of the Bible on the formation of the Russian literary language. This process unites the Russian language with the literary languages of many other nations who are attached to the Christian culture. The author analyzes bibleisms of different types that have correspondences in other European languages, including Slavic ones. With the common source of biblical texts in languages influenced by Christian culture, in Russian also great differences are found both in the number and in the qualitative composition of these units. The specificity of the adaptation of bibleisms in the Russian language is manifested in the combination of old-church and colloquial (inspired in many ways by tracing from European languages), which greatly enriched the fund of Russian bibleisms. The article examines examples illustrating the European background of the assimilation and activation of bibleisms in the Russian literary language. The experience of their lexicographical descriptions is also generalized.

    Keywords: Bible, biblical quotations, adaptation of biblical phrases, Christian culture, Old Church Slavonic, literary language, lexicographical description

    ,
    Andrei Zainouldinov, Dorota T. Szmidt
    Lexicographical labels of emotional evaluation in Russian and Polish Phraseology

    The article considers the pragmatic aspect of meaning. The analysis is based on Russian and Polish phraseology which has a positive or negative emotional evaluation. This analysis helps to resolve various problems with lexicographical labels and creates a new improved system of expressive labels. The authors argue that emotional evaluation can be objectively defined. A new type of classification based on GLT (lexical-thematic groups) is offered

    Keywords:  semantics, pragmatics, emotional evaluation, Russian and Polish phraseology, lexicography

    ,
    Joanna Satoła-Staśkowiak
    A gendered perspective on the issue of contemporary names of occupations: A contrastive outline

    The paper discusses the process of creating feminine names derived from pre-existing masculine names (including names of occupations) and its reception. A consideration of contemporary trends leads to conclusions relating to how the users of natural languages perceive phenomena and reality, including their hierarchy of values and social relations.
    It is people (common language users, non-specialists) that (as demonstrated by practice) decide the final shape of language communication. Intergender relations, communication and social role assignment (and the reasoning behind them) are also considered.

    Keywords:  masculinisation, Polish language, Bulgarian language, linguistic asymmetry, contrastive linguistics 

    ,
    Natalya Didenko
    Potential words meaning a person in the kazakh press (particular qualities of occasionalisms and neologisms)

    This article offers an analysis of words meaning ‘a person’ found in the Kazakh press between 2008 and 2011. On the basis of the criteria distinguishing occasionalisms from neologisms, conclusions were drawn about the development of the selected words. Some trends have been observed in groups of words of different origins. The words created on the basis of Kazakh and foreign roots have a greater tendency to be assimilated by the language, they become neologisms with general linguistic usage. However, words created on the basis of Russian roots usually remain in the occasional lexical zone.

    Keywords:  neologism, occasionalism, potential word

    ,
    Maria Zając
    Sender-receiver relations in former scholarly linguistics-related texts

    The purpose of this article is to describe and classify clearly formulated indicators of sender-receiver in old scholarly linguistics-related texts (published at the turn of the 20th century). The research material includes four linguistic publications (written by Antoni Kalina, Jan Łoś, Aleksander Brückner and Zenon Klemensiewicz). The specifics of the academic communication process (taking into account all components of the act of communication) are outlined, and the method of the 100-word sample (analysis of all predicates occurring in a fragment from the middle part of the text) is used, and on this basis conclusions were drawn regarding the frequency of their appearance in the old texts.

    Keywords:  science, linguistics, scientific writing style, stylistics, sender-receiver relations

    ,
    Irina Kuznetsova
    Similes about the similarities and differences of some realities

    This article considers imagery associated with the phraseological compounds of ‘very alike’ and ‘absolutely unlike’ in languages of different structure and type. The analysis is conducted from the standpoint of structural and semantic modelling to identify the universality or national specificity of the comparison imagery.

    Keywords:  similes, semantic and structural modelling, semantics, resemblance, otherness, motivation

    ,
    Alexandr Savchenko, Mikhail Khmelevskiy
    The "Culture of drinking" and its reflection in the Ukrainian language: lexicon, phraseology and paremiology

    Alcohol and alcoholic beverages became an essential part of Slavonic culture a long time ago. The names of some traditional drinks often become a stereotypical national symbol of a certain country. Lexicological units (single words and expressions, idioms, proverbs and sayings) which constitute the ideographic group “The culture of drinking” can be found at every functional and stylistic level of the language.
    This article provides an overview of the “alcoholic portrait” of the Ukrainians. Particular attention is paid to the concept of горілкa (horilka). A special place is given to the descriptions of alcoholic drinks in Ukrainian – in colloquial speech, slang, dialects as well as in phraseology.

    Keywords:  intercultural communication, cultural linguistics, Ukrainian phraseology, idioms, proverbs, national stereotypes

    ,
    Anastasia Bezuglaya
    The linguistic consciousness of Russians as exemplified by phraseological units with the components ‘жизнь’ and ‘жить’: an ideographic analysis

    The subject of life and death is significant for the culture and mentality of any nation. The aim of this article is to reconstruct representations of the linguistic image of the Russian world using examples from the Russian language which are united by the idea of “life”. The group of phraseological units with the components ‘жизнь’ / ‘life’ and ‘жить’ / ‘to live’ is determined and the phraseosemantic groups united by the above-mentioned components are defined in the article. The group of phraseological units with these components is represented by 136 units, which are selected from 15 lexicographic sources.

    Keywords: phraseology, phraseological depiction of the world, Russian linguistic picture of the world, component ‘жизнь’, phraseosemantic groups, culturally marked lexical units

    ,
    Lai Yen-Chun
    The concept of “woman” in Russian phraseology and paroemiology: values and anti-values

    Phraseologisms, proverbs and common sayings play an important role in the cultural heritage and language of any nation. Phraseological and paremiological units are a result of long-term accumulation and philosophical reflection on the language level of national culture, folk traditions, life-experiences by native speakers of one concrete language and culture. Phraseological and paremiological units are among the oldest and widespread types of language units, in which various images of a nation (everyday life, philosophical, historical and so on) are reflected. At the same time, phraseology is fairly difficult for foreigners to understand, especially if they don’t know the historical, cultural, non-linguistic background of a nation.
        This article deals with the cultural images that underlie the concept of “woman” in samples of Russian phrases, proverbs and sayings, related to various images of women. The article considers the stereotypes, particularly negative images, that are usually attributed to women in traditional Russian society and which characterise Russian consciousness. In addition, the article looks at the qualities that are considered precious and necessary for women.

    Keywords:  phraseology, paremiology, concept, woman in phraseology, humanitarian values, the stereotype of perception

    ,
    Julia Klyus
    Invectives with somatic components in Polish and Russian phraseology. Lexical-semantic analysis

    The article provides an analysis of invectives in Polish and Russian phraseology with a somatic component. It contains a definition of invective and describes the functions it performs in communication. In this article, phraseological phrases with an invective, containing the names of parts of the body, are considered. The semantic field approach was used for analysis. 15 comparative subcategories were identified as specific, invective semantic fields of specific parts of the body. There are 52 essential meanings, hereinafter called traits, which are connotated by the meaning of the analysed phrasemes. These traits create specific semantic micro-fields. The analysis shows the similarities and differences in the studied area of the Polish and Russian linguistic worldview.

    Keywords: invective, idioms, somatic components, linguistic worldview, semantic fields

    ,
    Leonid Moskovkin, Krzysztof Kusal
    18th Century Russsian language textbooks for foreigners as an object of academic research

    This article attempts to analyse Russian textbooks for foreigners, usingpedagogical, cultural studies, linguistic and bibliological approaches. Studies of textbooks from the 18th century are presented. The article argues that there needs to be an integrated approach to study textbooks.

    Keywords:  methodology of scientific research, attempts at dictionary analysis, textbooks of the Russian language of the 18th century, pedagogical approach, cultural approach, linguistic approach, bibliological approach

    ,
    Magdalena Białek
    Linguistic Warm-up in a Foreign Language Lesson and Constructivist Didactics: a Few Remarks

    This article attempts to define the role and function of sensitisation, also known as a "linguistic warm-up" in a foreign language lesson. Using arguments embedded in the constructivist paradigm, it is shown that the linguistic warm-up is an indispensable element of an effective didactic process, performing primarily a motivating and autonomising function. The article mainly demonstrates the role of the warm-up in activating the previous knowledge of a student and emphasises its importance for the possibility of supporting the "bottom - up" processes in the course of the lesson. The warm-up is also assigned the function of activating anchoring ideas by referring to Ausubel's theory of advance organisers and his concept of meaningful learning. In addition, the article describes how the linguistic warm-up is interpreted in the German language curricula, and briefly presents the author's point of view on the issue of sensitisation in the process of foreign language education.

    Keywords:  sensitisation, warm-up, advance organisers

    ,
    Jakub Walczak
    Practical language learning: How to eliminate divisions in order to teach more effectively

    This article contributes to debates on dividing practical language learning classes into specific aspects of language (lexis, grammar, phonetics). The guiding principle of foreign language teaching should be action oriented towards the overarching and essential objective of language education – developing students' communication skills, i.e. the ability to take language actions that are appropriate to a given situation and acceptable in a given culture.Teachers should not limit their teaching efforts to transferring their knowledge about language subsystems since this knowledge does not guarantee the development of skills and habits of using memorised material, and thus effective communication. A trap of the accepted system may be a situation where individual lecturers, being limited to their own faculties, will have a sense of exemption from the obligation to watch over the end result. The author argues that the contention that the proper performance of work within one's scope (lexis, grammar or phonetics) will guarantee didactic success is erroneus. The seemingly correct implementation of the curriculum may deliver disproportionately poor results given the teacher's and students’ efforts. It is important to reflect on some of the key principles and solutions which will enable achievement of the objective that this article is concerned with:  improving and integrating particular aspects of language teaching and ofimproving language teaching more generally. 

    Keywords:  Foreign language learning, communicative competence, educational process, teacher

    ,
    Mateusz Szurek
    Speech impairment and foreign language learning. Practical guidelines for teachers from the speech therapist's perspective

    Speech impairment effects the functioning of a pupil at school.  It can often be a stumbling block in the learning process and provoke reluctance in pupils to give their opinions in a foreign language during classes. Consequently, it can contribute to lowering motivation for foreign language learning. The aim of this article is to increase awareness among foreign language teachers regarding the pupils’ articulatory problems which may contribute to poor pronunciation both in their mother tongue and in a foreign language. If speech problems are noticed the teacher can create appropriate conditions for the pupil to learn a foreign language and to undertake assessments related to the pupil’s pronunciation abilities. Paying attention to this problem is important in organising the education of such pupils.

    Keywords:  speech impairment, foreign language, foreign language teacher

    ,
    Joanna Bożeńska
    Hand in hand, arm in arm, but maybe also neck and neck and head to head – the richness of articulators in signed communication. An introduction to sign language data collection in the Baltics

    In sign language, a sign is built up of many elements – apart from the hands or forearms, the chest, head, shoulders, face, lips, forehead and even nose contribute to its production. This article attempts to look at the issue of non-manual communication analysed within the framework of the project of documenting sign languages in Baltic countries. The analysed material was gathered during taped sessions conducted in Vilna and Riga with the participation of adult native users of Lithuanian and Latvian sign language. The object of study was the non-manual representation of signed communications, and the aim was to capture structural similarities in the process of creating communications on the basis of presented elicitatory material in the form of short picture stories. In the final section of the article, the author stresses the importance of this kind of documentation in preserving the culture of the users of the languages discussed.

    Keywords:  Non-manual, Lithuanian Sign Language, Latvian Sign Language

    ,
    Iwona Gryz
    The international pedagogical innovation “Let's chat via Snail Mail” as an example of developing writing skills during English lessons at the second level of education in primary school

    The author introduces a definition of pedagogical innovation with reference to the reality of contemporary schools. The author discusses the main tasks of schools (in relation to the new core curriculum of general education in primary schools from 14/02/2017). She considers selected elements from the core curriculum of modern foreign languages at the second educational stage. Particular attention is paid to developing pupils’ skills of writing and social competence. Finally, she describes an example of pedagogical language innovation which has an international dimension. “Let's chat via Snail Mail” was implemented in primary schools of the Mazovian Voivodeship in grades IV – VII in the school year 2017/2018.

    Keywords:  pedagogical innovation, core curriculum, the second educational level of primary school (grades IV – VIII), the productive skill: writing, modern foreign language exams after the eighth grade of primary school.