Archiwum

  • Bieżący numer – 2(17)/2022

    JĘZYKOZNASTWO 2 (17)/2022

    Spis treści - streszczenia - artykuły

    Wprowadzenie
    ,
    Roman Lewicki

    Roman Lewicki

    https://orcid.org/0000-0002-6580-5796
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
    e-mail: olaro@vp.pl

    Toponimia Warszawy w przekładzie powieści popularnej

    Przedmiotem artykułu jest toponimia miejska w aspekcie przekładowym, zbadana na materiale przekładu powieści Joanny Chmielewskiej „Krowa Niebiańska” na język rosyjski. Tekst ten obfituje w toponimy odnoszące się do Warszawy i okolic. Ujawniono zastosowane techniki tłumaczenia toponimów: transpozycję (doraźne ekwiwalenty) i deonimizację. Przebadano przekaz wewnętrznej semantyki nazw. Zwrócono uwagę na fakt, że tłumacz stoi przed zadaniem przekazu dwóch funkcji toponimów w tekście: zarówno ich wartości denotatywnej (identyfikacyjnej), jak i ich funkcji konotatywnej (charakteryzującej), przy czym prymat należy do funkcji konotatywnej. Badanie ujawniło także specyficzne cechy warsztatu tłumacza literatury popularnej: niski stopień wykorzystania technik nieekwiwalencyjnych oraz stosunkowo częste przypadki pomijania toponimów.

    Słowa kluczowe: przekład, toponimy, deonimizacja, znaczenie konotatywne, znaczenie denotatywne.

    ,
    Krystyna Ratajczyk

    Krystyna Ratajczyk - Контрасты как стилистическое средство в произведениях Виктории Токаревой

    https://orcid.org/0000-0001-8519-709X
    Uniwersytet Łódzki
    e-mail: krystyna.ratajczyk@uni.lodz.pl

    Kontrasty jako środek stylistyczny w utworach Viktorii Tokarevey

    Artykuł poświęcony jest analizie lingwistycznej kontrastów w wybranych utworach V. Tokarevey. Teoria kontrastowości jest formułowana w oparciu o teorię antonimii z jej wyjściowym pojęciem przeciwstawienia. Przeprowadza się charakterystykę językowych i kontekstowych antonimów w utworach pisarki oraz analizę figur stylistycznych, opartych na przeciwstawieniu – antytezy, diatezy, akrotezy, amfitezy, oksymoronu i gradacji. Przedstawia się rolę i znaczenie danych figur stylistycznych jako wyrazistego środka indywidualno-autorskiego stylu.

    Słowa kluczowe: kontrastowość, antonimia, przeciwstawienie, V. Tokareva, stylistyka, styl autorski.

    ,
    Joanna Satoła-Staśkowiak

    Joanna Satoła-Staśkowiak

    https://orcid.org/0000-0002-8821-2379
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    e-mail: jstaskowiak@ahe.lodz.pl

    Krótko o kilku współczesnych tendencjach, obserwowanych w polskiej ortografii, leksyce i składni, obecnych w komunikacji medialnej

    W artykule zwrócono uwagę na kilka tendencji obserwowanych ostatnio w polskiej, współczesnej komunikacji medialnej. Przedmiot rozważań dotyczy zjawisk składniowych, leksykalnych i ortograficznych, które dotychczas najczęściej nie miały odzwierciedlenia w polskiej normie językowej. Część z nich z pewnością ma charakter przejściowy, część najprawdopodobniej pozostanie we współczesnym języku polskim na dłuższej.  Prezentowany  w artykule materiał został wyekscerpowany z dostępnych w ostatnich miesiącach w sieci wpisów internetowych, blogów, twittów, artykułów, i filmów opublikowanych na You Tube.

    Słowa klucze: współczesna, medialna komunikacja językowa, język polski, ortografia, leksyka składnia, neologizmy, okazjonalizmy, współczesne tendencje językowe.

    ,
    Wojciech Sosnowski, Diana Blagoeva

    Wojciech Sosnowski

    https://orcid.org/0000-0001-9299-4505
    Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk
    e-mail: wojciech.sosnowski@ispan.waw.pl

    Diana Blagoeva

    https://orcid.org/0000-0002-2616-2652
    Instytut Języka Bułgarskiego Bułgarskiej Akademii Nauk
    e-mail: wojciech.sosnowski@ispan.waw.pl

    Lakunarność we frazeologii na przykładzie języka bułgarskiego i polskiego

    W artykule podjęto problematykę lakunarności jednostek frazeologicznych w języku bułgarskim i polskim. W tekście przedstawione są różne poglądy na temat typów i stopni ekwiwalencji międzyjęzykowej we frazeologii. Autorzy podkreślają, że obecność lub brak ekwiwalencji międzyjęzykowej w jednostkach frazeologicznych powinny być ustalane na podstawie semantyki. Badanie zostało przeprowadzone na obszernym materiale ilustracyjnym, obejmującym idiomy, utrwalone porównania i inne typy jednostek frazeologicznych.

    Słowa kluczowe: frazeologia, lakunarność, ekwiwalencja międzyjęzykowa, bezekwiwalentne jednostki frazeologiczne, język bułgarski, język polski.

    ,
    Daniel Dzienisiewicz

    Daniel Dzienisiewicz

    https://orcid.org/0000-0003-0400-5143
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    e-mail: dzienis@amu.edu.pl

    Zwroty adresatywne w polsko- i rosyjskojęzycznej korespondencji pocztówkowej

    Artykuł przedstawia analizę zwrotów adresatywnych występujących w polsko- i rosyjskojęzycznych wiadomościach przesyłanych na pocztówkach w drugiej połowie XX w. oraz na początku XXI w. Celem badania jest dokonanie formalno- oraz pragmatycznojęzykowej charakterystyki rozpatrywanych aktów mowy w ujęciu porównawczym oraz opis funkcji, jakie pełnią one w krótkich tekstach epistolarnych. Analiza dowodzi m. in., iż w obu językach najliczniej reprezentowane są zwroty zawierające w swojej treści ekspresywne przymiotniki oraz imiona własne. Wraz z innymi środkami językowymi (m. in. szeroko stosowanymi deminutywami, hipokorystykami i znakami wykrzyknienia) są one świadectwem prywatnego i wysoce emocjonalnego charakteru rozpatrywanej korespondencji.

    Słowa kluczowe: zwroty adresatywne, pragmatyka językowa, język polski, język rosyjski, karty pocztowe.

    ,
    Agnieszka Pietrzak

    Agnieszka Pietrzak

    https://orcid.org/0000-0003-0493-1884
    Uniwersytet Łódzki
    e-mail: agnieszka.pietrzak@uni.lodz.pl

    Terminologia militarna polskiego kodeksu karnego w przekładach na język niemiecki

    Niniejszy artykuł zajmuje się problematyką terminologii militarnej z punktu widzenia przekładoznawstwa. W artykule przeprowadzona została analiza kontrastywna wybranych terminów pochodzących z części wojskowej polskiego kodeksu karnego oraz ekwiwalentów zastosowanych w trzech tłumaczeniach kodeksu na język niemiecki. Celem badania jest ocena użytych ekwiwalentów oraz zastosowanych strategii tłumaczeniowych. Pozwoli to ocenić, czy tłumaczenia polskiego kodeksu karnego na język niemiecki są wartościowym narzędziem pracy tłumacza.

    Słowa kluczowe: terminologia militarna, tłumaczenia, ekwiwalencja, kodeks karny.

    ,
    Kamil Iwaniak

    Kamil Iwaniak

    https://orcid.org/0000-0002-9630-6420
    Uniwersytet Śląski
    e-mail: kamil.iwaniak@us.edu.pl

    W cieniu wojny. O metaforze konceptualnej i metonimii w opisach wojny - na podstawie wybranych artykułów z Onet.pl

    Artykuł ma na celu refleksję nad sposobami konstruowania, typami i funkcjami metafor konceptualnych oraz nad powiązaniami metafory konceptualnej z jej językową realizacją (m. in. przez zjawisko rozkładalności znaczenia). Badania prowadzone są z perspektywy kognitywistycznej. Nacisk zostaje położony na teorie dotyczące metafory konceptualnej, takie jak teoria interakcji metafor, teoria interakcji domen, teoria metafory konceptualnej w propozycji Lakoffa i Johnsona oraz amalgamat pojęciowy. Uwzględnione zostają też metonimia oraz sieciowy model znaczenia. W prowadzonej analizie, która ma charakter jakościowy, następuje próba wskazania na metafory poznawcze obecne w internetowych tekstach tematyzujących konflikt zbrojny w Ukrainie. Korpus tekstowy pochodzi z portalu informacyjnego Onet.pl, który jest jednym z największych portali internetowych w Polsce o znacznym wpływie opiniotwórczym i może służyć  jako źródło do wyciągania wniosków lingwistycznych o bardziej ogólnej naturze.

    Słowa kluczowe: językoznawstwo kognitywne, metafora, metonimia, wojna, teksty internetowe.

    ,
    Agnieszka Palion-Musioł

    Agnieszka Palion-Musioł

    https://orcid.org/0000-0003-4244-7866
    Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
    e-mail: apalion@ath.bielsko.pl

    Połączenia wizualno-werbalne w reklamie i jej multimodalno-intertekstualny charakter

    Celem artykułu jest omówienie multimodalnego charakteru reklamy, która w znacznym stopniu wykorzystuje w swoim przekazie perswazyjnym połączenia dwóch systemów semiotycznych: obrazu i tekstu. Pomimo, iż obraz i tekst materializują się poprzez różne formy i za pomocą odmiennych znaków, to wchodząc ze sobą w interakcje, zaczynają tworzyć jedną komunikacyjną całość, dopełniając się tak w swoich formach, jak i treściach. Połączenia obrazowo-tekstowe są nie tylko atrakcyjne dla odbiorcy, ale też generują w nim nowe asocjacje i oddziałują w różnym stopniu na odbiór i rozumienie przekazywanych treści. Dlatego też ważne jest nazwanie tych relacji w celu zdefiniowania ich obszaru i potencjału percepcyjnego. Opisane w tekście relacje obrazowo-tekstowe będące schematami przestrzenno-składniowymi, informującymi i retoryczno-semantycznymi, zostały przeanalizowane zgodnie z propozycją H. Stöckla i wpisują się w aparat badawczy multimodalnej lingwistyki tekstu. Ponadto w artykule opisano różnice i podobieństwa występujące między obrazem i tekstem, a także zwrócono uwagę na intertekstualność i interobrazowość, które niejednokrotnie stanowią integralną część reklamy. 

    Słowa kluczowe: relacje obraz-tekst, reklama, multimodalność, intertekstualność, multimodalna lingwistyka tekstu.

    ,
    Aneta Banaszek-Szapowałowa

    Aneta Banaszek-Szapowałowa

    https://orcid.org/0000-0002-3963-6343
    Uniwersytet Śląski w Katowicach
    e-mail: aneta.banaszek-szapowalowa@us.edu.pl

    Somsiad i inni bohaterowie memów (aspekt kreacji werbalnej)

    Praca wpisuje się w obszar zainteresowań nowej genologii, konfliktologii lingwistycznej i lingwistyki codzienności. Autor zwraca uwagę na mało zbadany obszar komunikacji sąsiedzkiej w sytuacji konfliktu i podejmuje próbę ustalenia, jakie doświadczenia motywują autorów do włożenia konkretnych słów w usta bohaterom polskich i rosyjskich memów. Wyodrębnia kreacje werbalne, gdzie jednym z głównych elementów jest: nawiązanie do wypowiedzianych bądź napisanych słów; twórcza interpretacja sąsiedzkich konfliktów na podstawie mimiki i gestów bohaterów oraz przedstawionej sytuacji; wskazanie zależności stereotypowego zachowania i wypowiadania się. Szczególną uwagę poświęca fenomenowi somsiada. Analiza jest oparta o multisensoryczne i intertekstualne odczytanie tekstu oraz wielopoziomową interpretację komponentu werbalnego memów.

    Słowa kluczowe: kreacja werbalna, mem, sąsiedzi, konflikt.

    ,
    Anna Iacovou

    Anna Iacovou

    https://orcid.org/0000-0002-3262-7954
    Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny
    e-mail: anna.iacovou@uni.lodz.pl

    Polskie archiwalia jako źródło badań nad tekstem rosyjskim. Specyfika dawnych aktów ślubnych

    W artykule opracowaniu zostały poddane teksty aktów ślubnych zawarte w katolickich parafialnych księgach metrykalnych pochodzących z przełomu XIX/XX wieku z terenu współcześnie mieszczącego się w granicach miasta Łodzi. Celem opracowania jest zarówno zaprezentowanie przykładowych tekstów metryk ślubnych, z zachowaniem ich niezmienionej, oryginalnej postaci, jak i ich analiza od strony językowej. Dzięki zwróceniu uwagi na specyficzne cechy językowe dokumentów Autorka przekonuje o ich wartości naukowej i udowadnia osobliwy charakter języka rosyjskiego, ukształtowany pod wpływem polskim. Ponadto, w artykule wskazano na szablonową budowę dokumentów oraz zawartość treściową poszczególnych ich części.

    Słowa kluczowe: akt ślubu, metryka parafialna, katolickie księgi metrykalne, akty metrykalne, język rosyjski, język polski.

    ,
    Karolina Wróbel-Kącka

    Karolina Wróbel-Kącka

    https://orcid.org/0000-0001-6812-6732
    Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie
    e-mail: wrbl.karolina@gmail.com

    Zefiryna, Peregryna, Dydak… o imionach wybieranych dla dzieci nieślubnych w XIX wieku (na przykładzie ksiąg metrykalnych parafii Trzciana i Żegocina)

    Artykuł dotyczy charakterystyki imion nadawanych dzieciom nieślubnym w XIX wieku na terenie powiatu bocheńskiego (diecezja tarnowska). Materiał językowy wyekscerpowany został z dwóch ksiąg metrykalnych (księgi urodzeń) parafii Trzciana oraz Żegocina z lat 1801-1900. Przedmiot analizy stanowią imiona wybierane dla dzieci najczęściej, a także miana rzadkie oraz nietypowe nieodnotowane w imienniku dzieci pochodzących ze związków sformalizowanych. Tekst dotyczy również zagadnienia wieloimienności oraz głównych determinant religijnych i kulturowych decydujące o wyborze omawianych imion.

    Słowa kluczowe: antroponimia, wieloimienność, dzieci nieślubne, księgi chrztów.

    ,
    Danuta Grzesiak-Witek

    Danuta Grzesiak-Witek

    https://orcid.org/0000-0001-6959-9304
    Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
    e-mail: dgrzesiakwitek@ujk.edu.pl

    Trudności z aktualizacją kodu językowego u dziecka z niedokształceniem mowy o typie afazji motorycznej – diagnoza i terapia

    Trudności w nabywaniu sprawności językowych oraz komunikacyjnych stanowią wyzwanie dla logopedy. Artykuł dotyczy problematyki niedokształcenia mowy o typie afazji motorycznej. Zaburzenia rozwoju mowy mają negatywny wpływ na czynności poznawcze dziecka, dlatego tak ważna jest rzetelna diagnoza i właściwie zorganizowana terapia. Po uporządkowaniu terminologii związanej z zaburzeniami rozwoju językowego, wynikających z uszkodzeń struktur mózgowych, ma miejsce prezentacja przyczyn i charakterystyka typu niedokształcenia mowy o typie afazji motorycznej. Autorka przedstawia procedurę diagnostyki tego typu zaburzenia w oparciu o studium przypadku 3-letniego chłopca oraz dokonuje szczegółowego opisu trudności w zakresie ekspresji u badanego dziecka. W artykule zawarta została także propozycja terapii logopedycznej z naciskiem na zminimalizowanie zaburzeń motorycznych.

    Słowa kluczowe: niedokształcenie mowy o typie afazji motorycznej, uszkodzenie mózgu, diagnoza i terapia mowy, trudności z ekspresją mowy.

    ,
    Magdalena Błaszak

    Magdalena Błaszak

    https://orcid.org/0000-0002-1635-3471
    Uniwersytet Śląski
    e-mail: magdalena.blaszak@us.edu.pl

    Socjolingwistyka a językoznawstwo otwarte na przykładzie języka macedońskiego

    Przedmiotem rozważań podjętych w artykule jest ukazanie aktualności językoznawstwa otwartego Furdala w oparciu o prowadzenie badań z zakresu socjolingwistyki języka macedońskiego. Autorka tekstu podkreśla, że język jest elementem kultury i powstaje w życiu społecznym, przez co jest bardzo często uzależniony od różnych cech społeczeństwa. Dlatego nie ma możliwości dokładnego opisu struktury języka, którym w życiu codziennym posługuje się pewna grupa mieszkańców danego kraju, bez nawiązania do ich kultury, tradycji czy zróżnicowania socjalnego. Podejście tylko lingwistyczne nie pozwala na wyczerpanie całości zagadnienia i nie może być jedyne w prowadzonych badaniach. Język jest istotnym elementem interakcji społecznej, a współczesne pojmowanie językoznawstwa zakłada jego interdyscyplinarność. Niezbędna jest zatem ścisła współpraca socjologii i lingwistyki w badaniu współczesnego języka macedońskiego. Granice istniejące pomiędzy naukami zajmującymi się badaniem języka są płynne, co dowodzi słuszności tezy Antoniego Furdala o otwartości językoznawstwa.

    Słowa kluczowe: socjolingwistyka, językoznawstwo, socjologia, interdyscyplinarność.

    ,
    Natalia Piórczyńska-Krawczyńska

    Natalia Piórczyńska-Krawczyńska

    https://orcid.org/0000-0003-0296-1326
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    e-mail: npiorczynska@ahe.lodz.pl

    Posiadanie języka jako kryterium wykluczenia ze wspólnoty

    Zgodnie z tradycją kartezjańską zwierzęta nie myślą, nie czują i nie posiadają języka. O ile współczesna nauka dowodzi, że nie jest to prawdą przynajmniej w odniesieniu do niektórych gatunków inteligentnych zwierząt, a nasze rozumienie umysłowości i odczuwania przez nie-ludzi zostało zredefiniowane dzięki rozwojowi nauki, w odniesieniu do języka ta tradycja myślowa nadal funkcjonuje i ma się dobrze. Symptomatyczne, że niezwykle często brak posiadania języka przez zwierzęta jest jedną z przesłanek, dla których racjonalizuje się nieprzyznawanie nie-ludziom podmiotowości oraz wykluczenie ich ze wspólnoty moralnej.

    W tekście zestawiono ze sobą poglądy Kartezjusza oraz La Mettriego wyrażone w Człowieku-maszynie. U pierwszego posiadanie języka jest kategorią alienującą człowieka i uzasadniającą wykluczanie nie-ludzi ze wspólnoty moralnej. La Mettrie, który umarł 101 lat po Kartezjuszu i swoje poglądy formułował niejako wobec niego, z kolei zakłada, że język nie jest właściwością specyficznie ludzką, jakkolwiek również do wspólnoty włącza tylko tych, którzy się nim posługują, lecz ma to zupełnie inne konsekwencje niż u Descartesa. Godne uwagi, że właśnie w oświeceniu silnie ujawniło się napięcie między przekonaniem o wyjątkowości człowieka w świecie, a intelektualnymi konsekwencjami postępującej sekularyzacji, a owe napięcia mają myślową kontynuację, która sięga współczesności. W tekście omówiono rolę, jaką w zakresie tej problematyki przypisywano językowi.

    Słowa kluczowe: język, Descartes, La Mettrie, kartezjańska tradycja rozumienia podmiotowości, człowiek-maszyna, nie-ludzie, wspólnota moralna, wykluczenie, oświecenie.

    ,
    Katarzyna Jachymek

    Katarzyna Jachymek

    https://orcid.org/0000-0002-5628-6111
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    e-mail: jachymek.kasia@gmail.com

    Wyznaczniki etyki komunikacyjnej w internecie. Klucz kodowy

    Artykuł stanowi prezentację narzędzia badawczego służącego analizie zawartości tekstów pod kątem etyczności. W kluczu kodowym zebrano wyznaczniki etyki komunikacyjnej wyselekcjonowane na podstawie przeglądu badań dot. etyki słowa, dzięki czemu wskazane narzędzie może stanowić podstawę do analizy poszczególnych aspektów etyczności w komunikacji. Ze względu na istotną rolę kontekstu w tego typu badaniach, zaprezentowane kategorie można dostosować do specyfiki badanej grupy tekstów – np. mimo że omawiany klucz kodowy bierze pod uwagę cechy szczególne komunikacji w internecie, z powodzeniem może być też wykorzystany do badań tekstów w innego rodzaju mediach.

    Dzięki przedstawionemu kluczowi kodowemu jakościowe analizy tekstów mogą zostać usystematyzowane za pomocą jasnego wskazania na grupy zachowań mieszczących się w granicach językowych norm etycznych i wychodzących poza nie. Daje to podstawy do łatwiejszej weryfikacji badań oraz wzbogacenia ich o aspekt ilościowy. Dzięki wykorzystaniu w badaniach narzędzia, którym jest klucz kodowy, refleksję nad etycznością w języku można uczynić kompleksową i bardziej obiektywną.

    Słowa kluczowe: etyka słowa, etyka komunikacyjna, klucz kodowy, etyczne zachowania językowe.

    ,
    Lenka Ptak

    Lenka Ptak

    https://orcid.org/0000-0002-9691-3298
    Uniwersytet Wrocławski
    e-mail: lenka.ptak@uwr.edu.pl

    Sandhi na granicy przyimka jednosylabowego z wygłosowym obstruentem i wyrazu z nagłosowym sonantem (na materiale czeskiego korpusu języka mówionego Ortofon v2)

    Przedmiotem niniejszego artykułu jest sandhi w języku czeskim, analiza zjawiska oparta na materiale wyekscerpowanym z czeskiego korpusu języka mówionego ORTOFON v2. Norma literackiego języka czeskiego na granicy międzywyrazowej dopuszcza wyłącznie realizację bezdźwięcznego wygłosowego obstruentu przed nagłosowym sonantem. Inną sytuację obserwujemy na granicy przyimka jednosylabowego pierwotnego i wyrazu z nagłosowym sonantem, gdzie norma czeskiego języka literackiego dopuszcza wyłącznie realizację dźwięczną obstruentu w wygłosie przyimka. Frekwencja realizacji bezdźwięcznej obstruentu wygłosowego przyimka jest rzadka a realizacje takie odnotowuje się w wolniejszym tempie wypowiedzi, kiedy przyimek słabiej wiąże się z sąsiednim wyrazem albo też realizacje takie mogą być związane z lekceważeniem zasad ortoepicznych języka czeskiego.

    Słowa kluczowe: współczesny język czeski, sandhi, korpus języka mówionego, badania fonetyczne.

    ,
    Anna Gralińska-Brawata

    Anna Gralińska-Brawata

    https://orcid.org/0000-0002-7821-3706
    Uniwersytet Łódzki
    e-mail: anna.brawata@uni.lodz.pl

    Samoocena oraz autorefleksja polskich studentów na temat ich własnych postępów w procesie przyswajania wymowy angielskiej

    Celem niniejszego badania pilotażowego jest opis, analiza i interpretacja wyników samooceny wymowy języka angielskiego przeprowadzonej wśród polskich studentów filologii angielskiej oraz przedstawienie ich refleksji na temat postępu i potrzeb związanych z przyswajaniem wymowy angielskiej. Artykuł zwraca również uwagę na indywidualne czynniki wpływające na postrzeganie własnej wymowy, takie jak pewność siebie czy lękliwość.

    Siedemnastu studentów anglistyki wzięło udział w badaniu oceniającym własny postęp w artykulacji poszczególnych dźwięków angielskich, bazując na dwóch nagraniach przeprowadzonych przed i po kursie wymowy, trwającym dwa semestry. Wyniki samooceny zostały zestawione i porównane z oceną nauczyciela. Wszyscy uczestnicy czytali tekst diagnostyczny, uwzględniający poszczególne segmenty standardowej wymowy języka angielskiego (Standard British English – SBE). Następnie wypełnili kwestionariusz zawierający pytania otwarte związane z nastawieniem studentów i odczuciami względem swoich błędów w wymowie, postrzegania swojego sposobu mówienia oraz z oiniami na temat najbardziej efektywnych metod i technik wspomagających trening wymowy i chęci jego kontynuacji.

    Słowa kluczowe: samoocena, nauczanie i uczenie się wymowy angielskiej, postęp.

    ,
    Ola Majchrzak, Patrycja Ostrogska

    Ola Majchrzak

    https://orcid.org/0000-0003-2161-3909
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    e-mail: omajchrzak@ahe.lodz.pl

    Patrycja Ostrogska

    https://orcid.org/0000-0002-3288-4774
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    e-mail: postrogska@ahe.lodz.pl

    Dziennik – perspektywa uczących się języka angielskiego jako obcego

    Rozwijanie umiejętności pisania w języku obcym wiąże się z wieloma wyzwaniami. Pisanie postrzegane jest jako czasochłonne, trudne, nudne, ograniczające i niesatysfakcjonujące, co powoduje, że uczniowie mają negatywny stosunek do pisania, zarówno w języku ojczystym, jak i obcym. Prowadzenie dziennika to narzędzie, które pomaga rozwijać umiejętności językowe oraz pisania w języku obcym, wyrabiać regularny nawyk pisania, a jednocześnie daje przestrzeń do wyrażenia siebie. Niniejsze badanie miało na celu ustalenie, jak uczący się języka angielskiego jako obcego postrzegają pisanie dziennika. Uczestnikami badania było 55 studentów pierwszego roku filologii angielskiej, którzy uczestniczyli w kursie kreatywnego pisania. Badanie pokazało, że pisanie dziennika jest dla studentów przyjemne, pomogło im w napisaniu końcowego zadania, czyli autobiografii, i w rozwinięciu umiejętności językowych. Badanie wykazało również, że zaproponowanie uczniom tematów/pytań do ich wpisów dziennikowych może być przydatne w trakcie pisania dziennika, zwłaszcza dla tych osób, które nie mają pomysłów na swoje wpisy. Artykuł kończą rekomendacje dotyczące włączania dzienników do zajęć językowych.

    Słowa kluczowe: dziennik, prowadzenie dziennika, kurs kreatywnego pisania, rozwijanie umiejętności językowych oraz pisania w języku obcym.

    Table of contents - abstracts - artices

    Introduction
    ,
    Roman Lewicki
    Toponymy of Warsaw in the translation of the popular novel

    This article considers urban toponymy in the Russian translation of Joanna Chmielewska’s novel “Heavenly Cow”. The novel is full of toponyms referring to Warsaw and its surroundings. The techniques used to translate toponyms include transposition (ad hoc equivalents) and deonimization. The transmission of internal semantics of names is discussed. Attention is also drawn to the fact that the translator is faced with the task of transmitting two functions of toponyms in the text: both their denotative (identifying) value and their connotative (characterizing) function. Primacy belongs to the connotative function. The article also revealed the specific features of the popular translator workshop: low use of non-equivocal techniques and relatively frequent cases of omission of toponyms.

    Keywords: translation, toponymy, deonimization, connotative meaning, denotative meaning.

    ,
    Krystyna Ratajczyk
    Contrasts as a stylistic means in the works by Viktoria Tokareva

    The article is devoted to the linguistic analysis of contrasts in selected works by V. Tokareva. The theory of contrasts is based on the theory of antonymy with its initial concept of contrast. A characterization of the linguistic and contextual antonyms in the writer’s works is carried out, as well as an analysis of the stylistic figures based on the opposition – antithesis, diathesis, acrothesis, amphithesis, oxymoron and gradation. The role and significance of given stylistic figures as an expressive means of an individual-author’s style is presented.   

    Keywords: contrasts, antonymy, opposition, V. Tokareva, stylistics, author’s style.

    ,
    Joanna Satoła-Staśkowiak
    A summary of some contemporary tendencies observed in Polish spelling, lexis, and syntax present in media communication

    The paper shows several contemporary trends in Polish contemporary media communication. Syntactic, lexical, and spelling phenomena (mostly not reflected in the Polish language standard) are discussed. Some of them are certainly temporary, some will most likely remain in contemporary Polish longer. The linguistic data was gathered over a period of months from online sources such as Twitter, YouTube, blogs, articles.

    Keywords: contemporary media communication, Polish language, spelling, lexis, syntax, neologism, occasionalism, contemporary language tendencies.

    ,
    Wojciech Sosnowski, Diana Blagoeva
    Lacuna in phraseology: A juxtaposition of Bulgarian and Polish

    The article deals with the issue of gaps in phraseological units in the Bulgarian and Polish languages. Different views on the types and degrees of interlinguistic equivalence in phraseology are commented on. It is emphasized that the presence or absence of interlingual equivalence in phraseological units should be determined through semantic analysis. Rich illustrative material, including idioms, stable comparisons and other types of set phrases, were examined.

    Keywords: phraseology, lacuna, interlingual equivalence, non-equivalent phraseological units, Bulgarian language, Polish language.

    ,
    Daniel Dziensiewicz
    Forms of address in Polish and Russian postcard messages

    The article presents an analysis of the forms of address retrieved from Polish and Russian messages sent on postcards in the second half of the 20th century and at the beginning of the 21st century. The aim of the analysis is to present formal and pragmatic characteristics of the speech acts in question in a comparative perspective and to describe the functions performed by them in short epistolary texts. The study reveals, among others, that in both languages ​​forms of address frequently consist of expressive adjectives and proper names. Along with other linguistic means (including widely used diminutive forms, hypocorisms and exclamation marks), they testify to the deeply private and emotional nature of the analysed correspondence.

    Keywords: address phrases, language pragmatics, Polish, Russian, postcards.

    ,
    Agnieszka Pietrzak
    Military terminology of the Polish Penal Code in German translations

    The paper deals with the issue of military language from the point of view of translation studies. This paper conducts a contrastive analysis of selected terms from the military part of the Polish Penal Code with equivalents used in three translations of code into German. The aim of the study is to assess what equivalents were used and what translation strategies were employed. This will make it possible to assess whether translations of the Polish Penal Code into German are a valuable tool for the translator.

    Keywords: military terminology, translations, Penal Code.

    ,
    Kamil Iwaniak
    In the shadow of war: Conceptual metaphor and metonymy in descriptions of war. Examples from articles available at Onet.pl

    This article discusses conceptual metaphors – their types, functions and the ways in which they are created. It also reflects on the connection between conceptual metaphors and their linguistic realisation. The research is carried out from the cognitive point of view. Theories related to conceptual metaphors e.g. interaction theory of metaphor, domain interaction model, theory of conceptual metaphor proposed by Lakoff and Johnson; conceptual blending are highlighted. Metonymy and radial structure of meaning are also taken into consideration during the research, which has qualitative character. In the analysis an attempt is made to determine which conceptual metaphors have been used in digital texts devoted to the war currently taking place in Ukraine. Text corpus is based on material gathered from Onet.pl that can be viewed as one of the most influential news websites in Poland and can serve as a representative source to draw more general conclusions.

    Keywords: Cognitive Linguistics, metaphor, metonymy, war, online published texts.

    ,
    Agnieszka Palion-Musioł
    Text-image relationship in advertising and its multimodal-intertextual nature

    The aim of this article is to explore the multimodal nature of advertising, which largely relies on two semiotic systems – text and image, to convey its persuasive message. Although the image and text materialize through different forms and signs, by interacting with each other, they begin to merge into one plane of communication, complementing each other both in terms of form and content. The combinations of text and image are not only attractive to the recipient but also generate new associations and to a varying degree affect the reception and understanding of the content. Therefore, it is important to name such relationships in order to define their extent and perceptual potential. The discussed relationships between text and image – spatial, syntactic, informative and rhetorical-semantic, were analysed according to the proposal of H. Stöckel and are part of the research apparatus of multimodal text linguistics. In addition, the paper focuses on the differences and similarities between the image and the text, and also draws attention to intertextuality and intervisuality, which often form an integral part of the advertisement.

    Keywords: image-text relationship, advertising, multimodality, intertextuality, multimodal text linguistics.

    ,
    Aneta Banaszek-Szapowałowa
    Somsiad and the other characters of memes (aspect of verbal creation)

    This article contributes to a new area of research - the linguistics of conflict and the linguistics of everyday life. The author draws attention to the underexplored area of neighbourly communication in a conflict situation. This research attempts to determine which aspects of experience (real and virtual) motivate the authors of Polish and Russian memes to put words in characters' mouths. There are verbal creations that depend on a) spoken or written words, b) interpretation of facial expressions, gestures, and situation, c) correlation between stereotypical behaviour and stereotypical speaking skills. Special attention is given to the Polish phenomena of somsiad. The analysis is based on a multisensory and intertextual reading of the text as well as multilevel interpretation of memes’ verbal components.

    Keywords: verbal creation, meme, neighbours, conflict.

    ,
    Anna Iacovou
    Polish archives as a source of research on Russian texts. The particularity of old marriage certificates

    The article is devoted to the description of Polish marriage certificates gathered in Lodz’s Catholic parish registers, dating from the late 19th and early 20th century. The aim of the paper is both to present examples of the marriage certificates in their original version and to provide an analysis of the language. The author pays attention to the specific language features and shows the significance of the documents for scholarly research. The particular character of the Russian language influenced by Polish is discussed. Attention is also paid to the template construction of the documents and the content of each part of the certificates.

    Keywords:  marriage certificate, parish register, Catholic public register, certificate registry, Russian language, Polish language.

    ,
    Karolina Wróbel-Kącka
    Zefiryna, Peregryna, Dydak.... – Names of illegitimate children in the 19th century (based on parish records from Trzciana and Żegocina)

    The article describes the characteristics of names given to children born out of wedlock in the 19th century in the Bochnia poviat (Tarnów diocese). The language material was excerpted from two record books (birth books) of the Trzciana and Żegocin parishes from 1801–1900. The subject of the analysis are the names chosen for children most often, as well as rare and unusual names not recorded in the name books of children from formal relationships. The text also deals with the issue of multiple names and the main religious and cultural determinants that determine the choice of names.

    Keywords: anthroponymy, multiple names, illegitimate children, baptism books.

    ,
    Danuta Grzesiak-Witek
    Difficulties with updating the language code of a child with motor aphasia-type speech impairment – diagnosis and therapy

    Difficulties in the acquisition of language and communication skills pose a challenge for the speech therapist. Speech development disorders have a negative impact on a child's cognitive activities, which is why reliable diagnosis and properly organized therapy are so important. The article deals with the problem of speech impairment of the motor aphasia type. After organizing the terminology related to disorders of linguistic development resulting from damage to brain structures, a presentation is made on the causes and characteristics of the type of speech retardation of the motor aphasia type. The author presents the diagnostic procedure for this type of disorder based on a case study of a 3-year-old boy, and makes a detailed description of the expressive difficulties of the child studied.  The article also includes a proposal for speech therapy with an emphasis on minimizing the motor disorders.

    Keywords: motor aphasia-type speech impairment, brain damage, speech diagnosis and therapy speech expression difficulties.

    ,
    Magdalena Błaszak
    Sociolinguistics vs. open linguistics: The example of the Macedonian language

    This article presents the topicality of Antoni Furdal's open linguistics based on sociolinguistic research on the Macedonian language. The author of the text emphasizes that language is an element of culture and arises in the social life, that is why it often depends on various characteristics of society. Therefore, an accurate description of the structure of the language used in everyday life by a certain group of inhabitants is not possible without reference to their culture, traditions or social diversity. The linguistic-only approach does not exhaust the whole issue and cannot be used alone in the conducted research. Language is an important element of social interaction, and the contemporary understanding of linguistics assumes its interdisciplinarity. Therefore, close cooperation between sociology and linguistics in research on the contemporary Macedonian language is indispensable. The boundaries existing between the disciplines involved in the study of language are fluid, which proves the validity of Antoni Furdal’s thesis on the openness of linguistics.

    Keywords: sociolinguistics, linguistics, sociology, interdisciplinarity.

    ,
    Natalia Piórczyńska-Krawczyńska
    Having a language as a criterion for exclusion from the community

    According to Cartesian tradition, animals never think, never feel, and never have a language. Modern science proves that this is not true, at least for some species of intelligent animals. Our understanding of the mind and feeling of non-humans has been redefined through the advancement of science. However, the Cartesian tradition of thought still applies to language. It is symptomatic that animals’ lack of language is one of the reasons given not to grant subjectivity to non-humans and to exclude them from the moral community.

    This article compares the views of Descartes and La Mettrie expressed in Man a Machine. According to Descartes, the use of a language is a category alienating man and justifying the exclusion of non-humans from the moral community. La Mettrie, who died 101 years after Descartes and formulated his views towards him, assumes that language is not a specifically human property. La Mettrie integrates into the moral community only those who use it, but this has completely different consequences than in the case of Descartes. It is noteworthy that in the Enlightenment tension between the conviction about the uniqueness of man in the world and the intellectual consequences of progressive secularization was revealed. These tensions continue to the present day. The text discusses the role that language plays in this area.

    Keywords: language, Descartes, La Mettrie, Cartesian subjectivity, man a machine, non-humans, moral community, exclusion, age of Enlightenment.

    ,
    Katarzyna Jachymek
    Determinants of communication ethics in the internet. Key code

    The aim of the article is to present key code as a research tool for analysing the content of texts in terms of ethics. The key code contains determinants of communication ethics, selected on the basis of a review of research on ethics of words, thanks to which the indicated tool can be the basis for the analysis of individual aspects of ethics in communication.

    Using the presented key code can make qualitative text analysis more systematic by clearly indicating groups of behaviours that meet linguistic ethical standards and those that break them. The tool gives grounds for easier verification of research and its enrichment with a quantitative aspect. Reflection on ethics in language can be made comprehensive and more objective by using the presented key code.

    Keywords: word ethics, communication ethics, key code, ethical linguistic behaviour.

    ,
    Lenka Ptak
    Sandhi on the boundary of word final obstruents in prepositions and words with initial sonant (based on Czech corpus of spoken language Ortofon v2)

    Sandhi on the boundary of a monosyllabic preposition with a vowel obstruent and a word with a glottal sonant (on the material of the Czech spoken language corpus Ortofon v2).

    The object of the investigation is sandhi in the modern Czech language based on phonetic research of Czech corpus of spoken language – ORTOFON v2. In the Czech Standard norm word-final obstruents undergo devoicing before initial sonant of the following word. However, we have a different situation in case of word final voiced obstruents in prepositions before initial sonant in Czech language. The realization of word final obstruents in prepositions is always voiced before initial sonant. The frequency of devoiced realizations of word-final obstruents before initial sonant in analysed material was very low. The research showed that the devoicing of word final obstruents in prepositions before initial sonant is primarily noted in slower-paced speech when the preposition is less closely related to the adjacent word.

    Keywords: modern Czech language, sandhi, corpus of spoken language, phonetic research.

    ,
    Anna Gralińska-Brawata
    Polish learners’ self-assessment and reflections on their pronunciation progress

    The aim of this pilot study is to describe, analyse and interpret the outcome of a pronunciation self-assessment task carried out by Polish learners of English at an academic level and their reflections on progress and what they believe they need in order to feel more successful as speakers of English in terms of pronunciation. It also attempts to discuss certain individual factors determining the perceptions of the learners’ performance. Seventeen Polish first-year university students of English philology were asked to assess their improvement in the production of individual English sounds based on two recording sessions that they had undergone at the beginning and at the end of the academic year, i.e. before and after a two-semester pronunciation course. The results of the students’ assessment were then compared with the teacher’s assessment. All of the participants were recorded reading a diagnostic passage which concentrates on examining individual segments of Standard British English (SBE). They were also asked a number of questions in the form of an open-ended questionnaire related to their attitudes and feelings towards certain mispronunciations and general performance in the two recording sessions, how they perceive the way they speak English, their opinions as to the most effective techniques and activities in pronunciation training.

    Keywords: self-assessment, English pronunciation teaching and learning, improvement.

    ,
    Ola Majchrzak, Patrycja Ostrogska
    Journal writing – students’ voices

    Developing writing skills in L2 is challenging. Writing is believed to be time-consuming, difficult, boring, limiting and not rewarding. All of these challenges result in students having a negative attitude towards writing, both in L1 and in L2. Journal writing is a tool which helps students develop their writing and language skills, establish a regular writing habit, while at the same time allowing them space for self-expression. The present study aims at finding out how students perceive journal writing. The participants were 55 first year students of English Studies, who participated in a creative writing course. It was discovered that students view journal writing as pleasant; that it helped them in writing their final assignment; and that it helped them develop their language skills. The study also found that offering students writing prompts may be useful in the course of writing a journal, especially for those students who lack ideas for their entries. Finally, recommendations concerning the use of journals in any language class are provided. The study suggests that if administered properly and understood by the students, journal writing has the potential to help students change their attitude towards writing for the better and improve their writing and language skills.  

    Keywords: journal, journal writing, Creative writing course, developing writing and language skills.