Archiwum

  • Archiwum - 1(14)/2020

    JĘZYKOZNAWSTWO 14/ 2020

    Spis treści - streszczenia - artykuły

    SEMANTYKA. PRAGMATYKA. STYLISTYKA
    ,
    Andrey Zaynuldinov Tiarenkov

    Andrey Zaynuldinov Tiarenkov https://orcid.org/0000-0003-2245-5156

    University of Barcelona

    andrei.zainouldinov@ub.edu

     

    Znaczenia przenośne leksemów grupy tematycznej boskie w tworzeniu emocjonalnego wartościowania języka rosyjskiego i hiszpańskiego (ujęcie pragmalingwistyczne)

    Artykuł poświęcony jest zbadaniu fenomenu oceny emocjonalnej na materiale słownictwa rosyjskiego i hiszpańskiego (z uwzględnieniem slangu) oraz frazeologii. Po raz pierwszy dokonano kompleksowej semantycznej analizy porównawczej sposobów powstawania i wykorzystania jednostek wartościujących, odzwierciedlającej swoistość percepcji kategorii językowych obydwu języków. Autor analizuje materiał leksykalny i frazeologiczny, sposoby prezentacji w praktyce leksykograficznej, przyczyny powstawania wtórnych znaczeń oceniających. Otrzymane wyniki potwierdzają hipotezę, zgodnie z którą przynależność pierwotnych znaczeń nominatywnych jednostek leksykalnych do konkretnej grupy frazeologiczno-semantycznej (GFS), w naszym przypadku grupy tematycznej boski, prowadzi do powstawania wtórnej pozytywnej emotywnej semantyki oceniającej.

    We wtórnych znaczeniach wartościujących/aksjologicznych zarówno rosyjskich, jak i hiszpańskich jednostek GFS boskość realizuje się znaczenie „piękno, dobroć, czystość”. Przedstawiono i opisano zjawiska sensybilizacji jako wzmocnienie efektu oddziaływania oraz wyrażenie ironii jako systemowej transpozycji wartościującej.

    Szczególną uwagę poświęcono zjawisku aktualizacji semantyki wartościującej, a także tendencji do wyrażania znaczenia stricte wartościującego.

    W oparciu o cytaty z literatury pięknej wskazano na specyfikę pozycji syntaktycznej wokatiwu oraz predykatu w trakcie oceniania emocjonalnego.

    Podkreślono wspólność norm regulujących formowanie się ocen pozytywnych w języku rosyjskim i hiszpańskim, co pozwala konstatować istnienie ogólnego modelu semantyki wartościującej jako jednolitego systemu oraz brak pryncypialnej różnicy struktury obrazowej i metod formowania nominacji oceniającej w języku rosyjskim i hiszpańskim, będącej wynikiem wspólności kultury chrześcijańskiej, jak również wspólnego pochodzenia obydwu języków.

    Słowa kluczowe: pragmalingwistyka, język rosyjski, język hiszpański, jednostki leksykalne i frazeologiczne, znaczenie przenośne, ocena emocjonalna, GFS, boskość, anioł, Bóg

    ,
    Włodzimierz Wysoczański

    Włodzimierz Wysoczański http://orcid.org/0000-0003-3516-3240

    Uniwersytet Wrocławski

    wlodzimierz.wysoczanski@uwr.edu.pl

    Złożenia z komponentem „biało” w językach słowiańskich

    Wśród jednostek z nazwą barwy białej w zasobie językowym wyraźną grupę stanowią złożenia. Rozpatrywany materiał języków słowiańskich poświadcza dużą liczebność kompozycji z odwołaniem do barwy białej o charakterze nieterminologicznym. W ich obrębie można wyróżnić kilka zasadniczych pól tematycznych, z których najbardziej reprezentatywne są odnoszące się do człowieka, przede wszystkim do wyglądu zewnętrznego oraz społecznego wymiaru życia, a także mieszczące się w polu tematycznym zwierzęta. Bogaty jest też zasób terminologiczny złożeń z komponentem biało, który stanowią głównie terminy biologiczne – botaniczne i zoologiczne, anatomiczno-medyczne i techniczne, w mniejszym stopniu należące do innych elementów świata.

    Słowa kluczowe: barwa biała, analiza kolorystyczna, złożenia, języki słowiańskie

    ,
    Ekaterina Vasilenko

    Ekaterina Vasilenko  https://orcid.org/0000-0002-2552-5714

    Mogilev State A. Kuleshov University

    e.n.vasilenko@gmail.com

    Seksistowska mowa nienawiści: struktura tematyczna dyskursu nietolerancji

    Celem artykułu jest określenie struktury tematycznej seksistowskiej mowy nienawiści jako formy nietolerancyjnego dyskursu. Seksistowski język wrogości rozpatrywany jest jako rodzaj genderowo uwarunkowanego języka wrogości, na który wpływają te same społeczne, polityczno-prawne i kulturowo-etniczne czynniki, co na język wrogości, oparty na orientacji seksualnej lub identyfikacji genderowej. W artykule zaproponowano całościowe ujęcie struktury tematycznej języka wrogości, przytaczane są przykłady werbalizacji tematów i podtematów seksistowskiego języka wrogości w dyskursie internetowym Białorusi.

    Słowa kluczowe: język wrogości, seksistowska mowa nienawiści, genderowo uwarunkowany język wrogości, dyskurs wrogości, dyskurs nietolerancji, dyskurs internetowy, temat

    ,
    Alexandr Savchenko, Mikhail Khmelevskiy

    Alexandr Savchenko https://orcid.org/0000-0002-4337-9925

    Uniwersytet Państwowy Chengchi (Tajwan)

    savchenko75@mail.ru

    Mikhail Khmelevskiy https://orcid.org/0000-0002-1980-5453

    Petersburski Uniwersytet Państwowy (Rosja)

    chmelevskij@mail.ru

     

    Tekst współczesnego hymnu Ukrainy jako historyczno-kulturologiczny kod lingwistyczny

    Artykuł przedstawia lingwistyczną i kulturologiczną analizę tekstu współczesnego hymnu Ukrainy: zawartej w nim leksykalnej obrazowości i metaforyki, ponadto prezentuje tło historyczne jego powstania oraz „portret” osobowości autora – P.P. Czubińskiego, który odegrał ogromną rolę zarówno w umacnianiu ukraińskiej świadomości narodowej, jak i w rozwoju rosyjskiej historiografii i etnografii. Szczególną uwagę poświęcono aspektom lingwokulturologicznym pomocnym w zrozumieniu sensu i istoty tekstu wiersza, który stał się jednym z symboli niezawisłej Ukrainy, a częściowo – również precedensowym fenomenem we współczesnym dyskursie rosyjskim. Przedstawione w artykule zagadnienie rozpatrywane jest także w kontekście kultury ogólnoeuropejskiej – francuskiej, polskiej, rosyjskiej, słowackiej, serbskiej i chorwackiej, bez której nie sposób pojąć głębi tego tekstu, utkanego z mnóstwa historyczno-kulturologicznych, panslawistycznych, asocjacyjnych odsyłaczy, ukrytych pod każdym wersem tekstu tego zaprawdę unikalnego utworu literackiego.

    Słowa kluczowe: hymn Ukrainy, historia powstania, P.P. Czubiński, tekst precedensowy, język ukraiński, języki słowiańskie, kulturologia

    ,
    Radosław Lis

    Radosław Lis https://orcid.org/0000-0002-6801-1799

    Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu

    radoslaw.lis@gmail.com

     

    Język polityki – charakterystyka języka Trzeciej Rzeszy

    Tematem artykułu jest próba analizy języka propagandy hitlerowskiej. Bazą źródłową, wykorzystaną pod kątem zasygnalizowanej problematyki, są wybrane egzemplarze wydawanego w Generalnym Gubernatorstwie dziennika „Krakauer Zeitung”, wplecionego w latach 1939–1945 w system propagandy hitlerowskiej i będącego jednym z jej najistotniejszych ogniw. Dziennik ten miał być organem kierownictwa politycznego oraz nosicielem woli politycznej i misji kulturowej narodu niemieckiego.

    Słowa kluczowe: język Trzeciej Rzeszy, Generalne Gubernatorstwo, prasa okupacyjna

    ,
    PAREMIOLOGIA. PAREMIOGRAFIA
    ,
    Eugene Ivanov

    Eugene Ivanov https://orcid.org/0000-0002-6451-8111

    Mogilev State A. Kuleshov University

    ivanov-msu@mail.ru

    Białoruskie antyprzysłowia jako zjawisko lingwokultury narodowej

    W artykule rozpatrywane jest pojęcie antyprzysłowia, główne etapy jego rozwoju i analizy jako zjawiska lingwistycznego. Określono problem badania i opracowań leksykograficznych antyprzysłów we współczesnym języku białoruskim. Opisano historię rozwoju, skład, podstawowe sfery użycia, grupy tematyczne, odmiany prototypów (tekstów wyjściowych), najbardziej produktywne sposoby derywacji, związek z treścią tekstu wyjściowego, typy strukturalne oraz formy wariacyjne białoruskich antyprzysłów.

    Słowa kluczowe: współczesny język białoruski, antyprzysłowie, przysłowie, treść, struktura, derywacja, funkcjonowanie

    ,
    Albina Tepljakowa

    Albina Tepljakowa https://orcid.org/0000-0001-5804-8945

    Mogiljower Staatliche Universität namens A. Kuleschow

    albinka-t@yandex.ru

     

    O strukturze słownika skrzydlatych słów współczesnego języka niemieckiego (dla Białorusinów uczących się języka niemieckiego jako obcego)

    Artykuł poświęcony jest opisowi struktury słownika skrzydlatych słów powszechnie używanych we współczesnym języku niemieckim. Słownik adresowany jest do Białorusinów, którzy studiują język niemiecki jako obcy. Rozpatrywane są źródła tekstowe skrzydlatych słów w języku niemieckim, zasady konstruowania słownika, jego objętość, budowa hasła słownikowego oraz przytaczane są przykłady opisu leksykograficznego skrzydlatych wyrażeń o rodowodzie niemieckim. Każde niemieckie skrzydlate wyrażenie posiada odpowiednik białoruski, dlatego słownik może być przydatny również jako słownik przekładowy dla Niemców uczących się języka białoruskiego.

    Słowa kluczowe: współczesny język niemiecki, współczesny język białoruski, skrzydlate słowa, źródła tekstowe, słownik

    ,
    Irina Zimonyi-Kalinyina

    Irina Zimonyi-Kalinyina  https://orcid.org/0000-0003-2406-6381

    Budapest, Hungary

    irina_zimonyi@hotmail.com

     

    Grupa tematyczna żywienie, kulinaria, gościnność w węgierskim zasobie paremiologicznym

    Celem artykułu jest dobór węgierskich przysłów grupy tematycznej gastronomii i gościnności zarówno w sensie dosłownym, jak i przenośnym. W charakterze źródła wykorzystano ostatnie i wcześniejsze wydania słowników paremii. Przysłowia wybierano zarówno według słów kluczowych, jak i innych ich komponentów. Znaleziono znaczną liczbę przysłów odnoszących się do danej grupy tematycznej. Za pomocą analizy porównawczej i opisowej cały zebrany materiał został podzielony na cztery podgrupy. Specjalny filtr semantyczny był zastosowany do identyfikacji w przysłowiach składnika specyficznych węgierskich realiów, tak zwanych hungarikumów. Dobór węgierskich przysłów danej grupy tematycznej był także wykorzystany do rozpatrzenia teorii wspólnego środkowoeuropejskiego obszaru językowego.

    Słowa kluczowe: kuchnia, gastronomia, gościnność, węgierski, hungarikum, przysłowia

    ,
    JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE
    ,
    Natalia Grushina

    Natalia Grushina https://orcid.org/0000-0001-9598-5954

    University of Barcelona

    grush2002@gmail.com

    Koncept czasu w języku i w tekście (kontekstualne markery czasu)

    Celem niniejszego artykułu jest zbadanie rozmaitych prezentacji czasu w języku i w tekście. Czas to abstrakcyjna kategoria, trwale związana z życiem człowieka, można go rozpatrywać jako czwarty wymiar realności, wykorzystywany do opisu wydarzeń w przestrzeni trójwymiarowej. Czas badano z różnych punktów widzenia i w różnych aspektach. Percepcja czasu może się modyfikować w zależności od środowiska społecznego i kulturowego. Właśnie dlatego tak ważne jest zwrócenie uwagi na różnorodne przedstawianie czasu podczas nauki języka obcego. W artykule badamy rozmaite markery czasowe, przedstawione w języku (angielskim i rosyjskim) oraz kontekstualne markery czasowe, które możemy znaleźć w ćwiczeniach z rozumienia przeczytanego tekstu na poziomie zaawansowanym podczas nauki języka rosyjskiego jako obcego. Porównujemy językowe i kontekstualne markery czasowe, wykorzystując kognitywne podejście do jednostek tekstowych. Jako przykład wykorzystujemy czasowe markery z tekstów opublikowanych w popularnym rosyjskim czasopiśmie literackim „Novy Mir” na przełomie wieków XX i XXI. „Novy Mir” jest bardzo znany w Rosji ze swej niezmiennej liberalnej pozycji oraz historii ruchu dysydenckiego w czasach radzieckich.

    Słowa kluczowe: koncept czasu, markery czasowe, tekst i dyskurs, językoznawstwo kognitywne

    ,
    Tatiana Bobrikova

    Tatiana Bobrikova https://orcid.org/0000-0002-5636-3615

    Perm State Humanitarian Pedagogical University, Perm (Russia)

    tatiana.bobrikowa@yandex.ru

    Konstrukcja obrazów przestrzennych: od językoznawstwa kognitywnego do poetyki poznawczej (na podstawie powieści Milorada Pavica Drugo telo)

    Artykuł poświęcony jest problematyce konstruowania obrazów przestrzennych w powieści Milorada Pavica Drugo telo. Okazało się, że mechanizm mentalnej konstrukcji obrazów przestrzennych opiera się na zasadzie komplementarności języków werbalnych i niewerbalnych, czyli na zasadzie multimodalnego kodowania informacji. Za tekstem werbalnym kryją się obrazy wizualne, dźwiękowe, dotykowe i inne. Wiarygodność mentalnych obrazów przestrzennych zapewnia szczegółowość wspomnień, na których opiera się czytelnik podczas interpretacji tekstu. Realizm percepcji tekstu przygotowuje fakt, że ikoniczne obrazy są przechowywane w pamięci czytelnika za indeksami werbalnymi.

    Słowa kluczowe: obraz przestrzenny, reprezentacje mentalne, kodowanie multimodalne, Milorad Pavic

    ,
    HISTORIA JĘZYKA
    ,
    Józef Chojnacki

    Józef Chojnacki https://orcid.org/0000-0003-3530-7742

    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

    j.chojnacki10@wp.pl

    Zabytki rękopiśmienne z Pyzdr z 2. poł. XVI wieku. Uwarunkowania historyczne. Właściwości językowe w kontekście tendencji rozwojowych i unifikacyjnych języka narodowego.

    W Muzeum Regionalnym w Pyzdrach (miasteczko nad Wartą) znajdują się szesnastowieczne rękopiśmienne zabytki językowe (języka polskiego). Zabytki zawierają treść przywilejów mieszczańskich z Pyzdr (drugiej połowy XVI wieku). W artykule zamieszczono krótki opis przywilejów dotyczących miasta królewskiego Pyzdr. Dokonano analizy zabytków w kontekście udokumentowanych zjawisk językowych Wielkopolski (ze szczególnym uwzględnieniem cech regionalnych).

    Słowa kluczowe: przywileje mieszczańskie, kształtowanie się języka ogólnopolskiego, regionalne archaizmy językowe, kontynuacje niektórych szesnastowiecznych regionalizmów we współczesnych gwarach

    ,
    FONETYKA. FONOLOGIA
    ,
    Gintautas Kundrotas

    Gintautas Kundrotas https://orcid.org/0000-0002-1579-0629

    Vytautas Magnus University, Educations Academy Vilnius

    gintasslav@gmail.com

    Intonacja języka litewskiego: historia badań w kontekście intonologii języka

    Badania nad intonacją języka litewskiego po raz pierwszy odnotowano dopiero na początku XX wieku w pracach językoznawców Jablonskisa (1911) i Durysa (1927). Pierwsze badania nad intonacją innych języków europejskich (angielski, rosyjski) sięgają XVI i XVII wieku [angielski: Hart (1551) i Butler (1634); rosyjski: Łomonosow (1743, 1765)].

    Najbardziej produktywny okres badawczy to początek i druga połowa XX wieku, kiedy intonację języka litewskiego badali lingwiści litewscy – specjaliści z zakresu syntaktyki oraz fonetyki. Znaczną część badań przeprowadzono z wykorzystaniem metod fonetyki eksperymentalnej. Główni autorzy to syntaktyk Balkevičius (1963, 1998), fonetycy Pukelis (1972) i Bikulčienė (1976), Pakerys (2003), Girdenis (1980; 2003).

    Warianty inwentaryzacji systemu intonacji języka litewskiego przedstawiono w licznych pracach autora artykułu.

    Słowa kluczowe: intonacja, fonetyka eksperymentalna, jednostki intonacyjne, system intonacji języka litewskiego, typologia intonacji

    ,
    KOMUNIKACJA JĘZYKOWA
    ,
    Marta Alicja Trzeciak

    Marta Alicja Trzeciak https://orcid.org/0000-0003-3579-5117

    Uniwersytet Morski w Gdyni

    mail.trzeciak@gmail.com

     

    Komunikacja językowa i medialna w czasie epidemii koronawirusowej – omówienie zjawiska oraz studium przypadku

    Celem artykułu jest dokonanie studium przypadku na przykładzie własnych badań z zakresu komunikacji medialnej i naukowej w czasie pandemii koronawirusa oraz omówienie efektów, jakie dzięki nim osiągnięto.

    Komunikacja w czasie pandemii i związanego z nią niepokoju powinna opierać się nie na emocjach, lecz na faktach i danych naukowych. Jednocześnie musi być realizowana w sposób atrakcyjny i zrozumiały dla odbiorcy. Wieloletnie doświadczenie dziennikarsko-naukowe skłoniło autorkę do omówienia własnych badań oraz ich efektów w kontekście pandemii. Autorka ustaliła potrzeby odbiorców oraz luki w ich wiedzy, dotyczącej nowego koronawirusa i jego wpływu na codzienne funkcjonowanie.

    Wdrożone przez autorkę działania doprowadziły do następującej konkluzji: przystępne, ale i rzetelne zaprezentowanie danych naukowych w przedstawionych artykułach cieszy się dużym zainteresowaniem wśród odbiorców i przyczynia się do lepszego rozumienia przez nich zjawisk, w których się nie specjalizują.

    Słowa kluczowe: komunikacja naukowa, komunikacja medialna, komunikacja językowa, dziennikarstwo naukowe, pandemia koronawirusa

    ,
    GLOTTODYDAKTYKA
    ,
    Beata Nawrot-Lis

    Beata Nawrot-Lis https://orcid.org/0000-0001-6473-8010

    Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu

    b.nawrot-lis@uthrad.pl

    Wpływ zintegrowanego kształcenia przedmiotowo-językowego na sprawności językowe uczniów – przegląd literatury

    Artykuł zgłębia potencjał nauczania metodą CLIL i analizuje możliwe korzyści oferowane przez edukację dwujęzyczną. Prezentuje on przegląd literatury oraz gruntowną analizę badań w zakresie zastosowania metody CLIL w nauczaniu języków obcych. Literatura oceniająca programy CLIL, mimo ich ogólnego sukcesu, zwraca również uwagę na słabości uczniów w odniesieniu do sprawności produktywnych zarówno mówienia, jak i pisania oraz do kompetencji gramatycznych i socjolingwistycznych. Intencją autorki artykułu było przedstawienie dowodów świadczących o skuteczności nauczania metodą CLIL oraz zachęcenie przyszłych badaczy do dalszego zgłębiania tej tematyki.

    Słowa kluczowe: zintegrowane kształcenie przedmiotowo-językowe, nauczanie dwujęzyczne, efekty, uczniowie, sprawności językowe

    Table of contents - abstracts - articles

    SEMANTICS. PRAGMATICS. STYLISTICS
    ,
    Andrey Zaynuldinov Tiarenkov
    Figurative meanings of lexemes of the thematic group "divine" in the creation of emotive evaluation in the Russian and Spanish languages (pragmalinguistic approach)

    This article provides an emotional assessment of Russian and Spanish vocabulary (including slang), as well as phraseology. For the first time, a comprehensive semantic comparative study of the ways of forming and using evaluative units, reflecting the peculiarities of the perception of the linguistic pictures of the Spanish and Russian languages, has been carried out. The author analyzes the lexical and phraseological material, ways of representation in lexicographic practice, the reasons for the emergence of secondary evaluative meanings. The results obtained allow us to confirm the hypothesis that the belonging of the primary nominative meanings of lexical units to a specific FSH, in our case the “divine” group, leads to the emergence of secondary positive emotional evaluative semantics.

    Most often, in the secondary estimated values of both Russian and Spanish linguistic units of the FSH “divinity”, the semantics of “beauty, kindness, purity” is realized.

    The phenomena of sensitization are presented and described as an increase in the effect of exposure, as well as an expression of irony as a systemic evaluative transposition. Particular attention is paid to the phenomenon of actualization of evaluative semantics, as well as the tendency to express the actual evaluative value. On the basis of quotations from fiction, the specificity of the syntactic positions of the vocative and predicate in emotional assessment is noted. The commonality of norms governing the formation of positive assessments in Russian and Spanish was confirmed, which makes it possible to speak about the presence of a common model of evaluative semantics as a single system, as well as the absence of a fundamental difference in the figurative structure and methods of forming an evaluative nomination in Russian and Spanish, determined by the common Christian culture and civilization, as well as the common origin of languages.

    Keywords: pragmalinguistics, Spanish, Russian, lexical and phraseological units, figurative meaning, emotional evaluation, FSG, “divinity”, “angel”, “God”.

    ,
    Włodzimierz Wysoczański
    Compound units with the lexical component 'white' ('biało') in Slavic languages

    Among linguistic units with the name of the colour white, compounds constitute a distinct group. In Slavic languages a large number of compound units include the colour ‘white’ of a non-terminological character. Within them one can distinguish several basic thematic fields, the most representative of which are those referring to a human being, predominantly in terms of external appearance and the social dimension of life, as well as to animals. There is also a rich terminological resource of compounds with the white component, which consists mainly of biological terms – botanical and zoological, anatomical-medical and technical, and, to a lesser extent, belonging to other elements of the world.

    Keywords: white colour (biały); colour analysis; compound units; Slavic languages

    ,
    Ekaterina Vasilenko
    Sexist hate speech: Topical organization of intolerant discourse

    The article is aimed at determining the topical structure of sexist hate speech as a form of intolerant discourse. Sexist hate speech is viewed as a type of gender-based hate speech that is influenced by the same social, political and legal, cultural and ethical factors as sexual orientation-based or gender identity-based hate speech. The article proposes a topical structure of hate speech in general and provides examples of sexist hate speech topics and subtopics in Belarusian online discourse.

    Keywords: hate speech, sexist hate speech, gender-based hate speech, discourse of hate, intolerant discourse, online discourse, topic.

    ,
    Alexandr Savchenko, Mikhail Khmelevskiy
    The Text of the Modern Ukrainian Anthem as a Historical and Cultural Linguistic Code

    This article presents a linguistic and cultural analysis of the Ukrainian National anthem. It considers its lexical peculiarities and imagery as well as its metaphorical system. The historical context which influenced the development of the Ukrainian anthem is described. Consideration is also given to the anthem’s author – Pavlo Platonovych Chubinsky. Chubinsky played an important role in the consolidation of Ukrainian national identity and in Russian historiography and ethnography. Particular attention is paid to the cultural and linguistic aspects of the anthem, which make it possible to understand the meaning and essence of the text that has become one of the main symbols of independent Ukraine. The anthem is examined in the wider context of European culture: French, Polish, Russian, Slovak, Serbian, Croatian. It is only in this broader context that it is possible to comprehend the depth of this text and the many historical, cultural and pan-Slavic associative references and allusions in this truly unique work of art.

    Keywords: Ukrainian national anthem, , P.P. Chubynsky, the Ukrainian language, Slavic languages, Cultural Studies

    ,
    Radosław Lis
    Political language – characteristics of the language of the Third Reich

    This article presents the characteristics of the language of the Third Reich, taking into account the structure and content of the language of politics. The paper also analyses the plans of Nazis in this regard and the impact of language on its recipients. The source material for this analysis is the occupier’s press published from 1939 to 1945, printed by the Germans for the residents of the General Government.

    Keywords: language of the Third Reich, General Government, occupier’s press

    ,
    PROVERB STUDIES
    ,
    Eugene Ivanov
    Belarusian Anti-Proverbs

    The article deals with the concept of the anti-proverb, the main stages of its development and research on the idea as a linguistic phenomenon. The problem of studying and lexicographical representation of anti-proverbs in the modern Belarusian language is discussed. The history of development, composition, main areas of usage, thematic groups, varieties of prototypes (source texts), the most productive methods of derivation, connection with the content of the source text, structural types and variant forms of Belarusian anti-proverbs are described.

    Keywords: the modern Belarusian language, anti-proverb, proverb, content, structure, derivation, usage

    ,
    Albina Tepljakowa
    The structure of the dictionary of ‘winged’ words in modern literary German (for Belarusians studying German as a foreign language)

    The article is devoted to the structural description of the dictionary of significant words (‘winged’ words) used in modern literary German. It is aimed at Belarusians studying German as a foreign language. The article discusses textual sources of ‘winged’ words in the German language and the principles of dictionary building. Lexical descriptions of ‘winged’ words and their German sources are provided. Each and every German ‘winged’ word in the dictionary has an equivalent in the Belarusian language. Therefore, the dictionary can be useful for Germans studying Belarusian as well.

    Keywords: literary German language, literary Belarusian language,winged’ words, textual sources, dictionary.

    ,
    Irina Zimonyi-Kalinyina
    Thematic category of meal, cuisine, and hospitality in the ungarian proverbial lore

    This study discusses Hungarian proverbs dealing with gastronomy and hospitality both in a direct and figurative way. Using recent and earlier editions of dictionaries of proverbs, relevant proverbs were found by searching for keywords. A substantial number of proverbs were identified as belonging to the gastronomy and hospitality thematic group. Through a comparative and descriptive approach, all the selected proverbial material was divided into subgroups. A special semantic filter was applied to distinguish the proverbs containing so-called Hungarikum realia. The identification of Hungarian proverbs in the thematic group contributes to discussions on the theory of the common Central-European linguistic area.

    Keywords: Cuisine, gastronomy, hospitality, Hungarian, Hungarikum, proverbs

    ,
    COGNITIVE LINGUISTICS
    ,
    Natalia Grushina
    Concept of the time in language and text (contextual time markers)

    The aim of this paper is to study different time representations in language and text. Time is an abstract category firmly connected to human life, it can be considered to be the fourth dimension of reality, used to describe events in three-dimensional space. Time has been studied from different points of view and in different aspects. The perception of time can vary depending on the social and cultural environment. That is why it is so important to pay special attention to a variety of time representations when studying a foreign language.In this article I consider different time markers represented in language (English and Russian) and contextual time markers we can find in texts for reading comprehension activities at advanced levels when studying Russian as a foreign language. I compare language and contextual time markers using a cognitive approach to text units. As an example, I take time markers from the texts published in the popular Russian literary magazine Novy mir at the turn of the 21st century. Novy mir is very famous in Russia for its liberal position and history within the dissident movement during the Soviet epoch.

    Keywords: concept of time, time markers, text and discourse, cognitive linguistics

    ,
    Tatiana Bobrikova
    Construction of spatial images: from cognitive linguistics to cognitive poetics (based on the novel by Milorad Pavić “Drugo telo”)

    This article considers the problem of constructing spatial images in the novel by Milorad Pavić “Drugo telo”. It reveals that the mental construction mechanism of spatial images is based on the principle of complementarity of verbal and non-verbal languages, that is, on the principle of multimodal information coding. There are visual, auditory, tactile and other images behind the verbal text. The reliability of mental spatial images is ensured by the detail of the memories on which the reader relies during the interpretation of the text. The realism of the perception of the text is prepared by the fact that iconic non-verbal pictures are stored in the reader's memory behind the verbal indexes.

    Keywords: spatial image, mental representations, multimodal coding, Milorad Pavić

    ,
    HISTORICAL LINGUISTICS
    ,
    Józef Chojnacki
    Handwritten historical texts from Pyzdry from the second half of the XVI century. Historical conditions. Linguistic properties in the context of development and unification tendencies of the national language

    In the Regional Museum in Pyzdry (a town on the Warta River) there are sixteenth-century handwritten Polish language texts. The texts contain the content of town privileges from Pyzdry (second half of the 16th century). The article contains a short description of the privileges concerning the royal city of Pyzdry. The historical texts were analyzed in the context of documented linguistic phenomena in Wielkopolska (with particular emphasis on regional features).

    Keywords: bourgeois privileges, shaping of the Polish language, regional linguistic archaisms, continuations of some 16th-century regionalisms in contemporary dialects

    ,
    PHONETICS. PHONOLOGY
    ,
    Gintautas Kundrotas
    Lithuanian language intonation: history of research, in the context of language intonology.

    The linguists Jablonskis (1911) and Durys (1927) were the first to study Lithuanian language intonation. Research on intonation in other European languages (English, Russian) began earlier, in the 16th and 17th centuries (English: Hart (1551) and Butler (1634); Russian: Lomonosov (1743, 1765)). The beginning and the second half of the 20th century were the most productive research periods on Lithuanian language intonation. Intonation was studied by Lithuanian linguists – syntax specialists and phoneticians. A considerable amount of research using methods of experimental phonetics was carried out. The main authors were the syntactician Balkevičius (1963, 1998) and the phoneticians Pukelis (1972) and Bikulčienė (1976), Pakerys (2003), Girdenis (1980; 2003).

    Variants of the Lithuanian language intonation system inventory are presented in the numerous works of the author.

    Keywords: intonation, experimental phonetics, intonation units, intonation system of the Lithuanian language, intonation typology.

    ,
    LANGUAGE AND COMMUNICATION
    ,
    Marta Alicja Trzeciak
    Language and media communication during the coronavirus epidemic

    This article provides a case study of media and scientific communication during the coronavirus pandemic and discusses the impact of this communication.

    Communication during a pandemic should be based on facts and evidence, not emotions. At the same time, it must be implemented in a way that is attractive and understandable for the recipients. A few years of journalistic and scientific experience prompted the author to discuss her own research and its effects in the context of the pandemic. The author identified the recipients' needs and gaps in their knowledge about the new coronavirus and its impact on everyday functioning.

    The article concludes that accessible and reliable presentation of scientific data is of great interest to recipients and contributes to a better understanding of phenomena in which they do not specialize.

    Keywords: science communication, media communication, language communication, science journalism, coronavirus pandemic

    ,
    LANGUAGE EDUCATION
    ,
    Beata Nawrot-Lis
    Language in CLIL settings: research overview

    This article presents an overview of the literature relating to the effects of the Content and Language Integrated Learning (CLIL) approach on the process of language and content acquisition. The overview is divided into five sections and the effects of CLIL on the students’ language system is described according to four language skills (reading, writing, speaking and listening, vocabulary and grammar). It is stated that while CLIL leads to a general improvement in relation to language proficiency, there are also some observations proving that certain language areas (e.g. syntax, pragmatics) are unaffected.

    Keywords: CLIL, bilingual education, effects, students, language skills